Beneficial owner w podatku u źródła (WHT)
Ustalenie statusu rzeczywistego właściciela (beneficial owner) jest jedną z najistotniejszych kwestii związanych z prawidłowym rozliczaniem podatku u źródła (WHT). Zastosowanie preferencyjnej stawki bądź zwolnienia z poboru podatku u źródła jest bowiem uzależnione od posiadania przez zagranicznego kontrahenta statusu rzeczywistego właściciela. Obowiązek weryfikowania statusu rzeczywistego właściciela obciąża podmiot wypłacający należność za granicę, tj. płatnika podatku u źródła.
Kim jest rzeczywisty właściciel (beneficial owner)?
Definicję rzeczywistego właściciela (beneficial owner) zawarto w art. 4a pkt 29 ustawy o CIT (odpowiednio art. 5a pkt 33d ustawy o PIT). Zgodnie z jej treścią rzeczywistym właścicielem jest podmiot, który spełnia łącznie następujące warunki:
- otrzymuje należność dla własnej korzyści, w tym decyduje samodzielnie o jej przeznaczeniu i ponosi ryzyko ekonomiczne związane z utratą tej należności lub jej części,
- nie jest pośrednikiem, przedstawicielem, powiernikiem lub innym podmiotem zobowiązanym do przekazania całości lub części należności innemu podmiotowi,
- prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą w kraju siedziby, jeżeli należności są uzyskiwanie w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, przy czym przy ocenie, czy podmiot prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą, uwzględnia się charakter oraz skalę działalności prowadzonej przez ten podmiot w zakresie otrzymanej należności.
Kiedy należy weryfikować status rzeczywistego właściciela (beneficial owner)?
Weryfikowanie statusu rzeczywistego właściciela (beneficial owner) jest konieczne, aby zapobiegać zjawisku "treaty shopping", które polega na nadużywaniu prawa poprzez tworzenie i wykorzystywanie sztucznych podmiotów, np. pośredników nieprowadzących rzeczywistej działalności gospodarczej, zajmujących się wyłącznie przekazywaniem należności.
Obowiązek weryfikacji statusu rzeczywistego właściciela (beneficial owner) wynika przede wszystkim z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. W przypadku wypłat odsetek, należności licencyjnych i dywidend stanowią one, że ograniczenie wysokości stawki podatku lub zastosowanie zwolnienia ma zastosowanie, jeżeli odbiorca płatności jest ich finalnym właścicielem, a nie podmiotem "podstawionym" w celu zastosowania korzystnych regulacji danej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Obowiązek weryfikacji statusu rzeczywistego właściciela (beneficial owner) wynika także z przepisów prawa krajowego. Art. 21 ust. 3 ustawy o CIT ustanawia zwolnienie od poboru podatku u źródła w przypadku wypłat odsetek i należności licencyjnych wypłacanych na rzecz podmiotów powiązanych. Natomiast art. 21 ust. 3 pkt 4 ustawy o CIT jako jeden z warunków zastosowania zwolnienia wskazuje, że podmiot uzyskujący przychód powinien być rzeczywistym właścicielem należności.
Ponadto organy podatkowe nieraz wymagają weryfikowania statusu rzeczywistego właściciela (beneficial owner) w ramach tzw. należytej staranności wynikającej z art. 26 ust. 1 ustawy o CIT.
W praktyce oznacza to, że każdorazowo przy wypłacie odsetek, należności licencyjnych i dywidend płatnik musi dokonać weryfikacji odbiorców wypłacanych należności pod kątem posiadania statusu rzeczywistego właściciela (beneficial owner) w celu zastosowania zwolnienia lub niższej stawki podatku u źródła.
Jak weryfikować status rzeczywistego właściciela (beneficial owner)?
Niestety, przepisy ustaw podatkowych oraz umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania nie określają, w jaki sposób należy dokonać weryfikacji, czy odbiorca należności jest ich rzeczywistym właścicielem (beneficial owner). Sam obowiązek udowodnienia, że odbiorca należności jest jej rzeczywistym właścicielem, jest jednak bezsporny i obejmuje nawet przypadki, gdy płatnik nie jest w stanie wskazać, kto jest rzeczywistym właścicielem należności.
Minimalnym sposobem sprawdzenia statusu rzeczywistego właściciela (beneficial owner) są środki podejmowane przez samego płatnika na podstawie informacji ze źródeł ogólnodostępnych (np. strona internetowa kontrahenta). Dalej idącym działaniem jest weryfikacja uzupełniona o informacje uzyskane od kontrahenta, np. w postaci oświadczenia potwierdzającego, że w zakresie zawartej transakcji spełnia on wszystkie elementy definicji rzeczywistego właściciela (beneficial owner). Najdalej idącym sposobem weryfikacji statusu rzeczywistego właściciela (beneficial owner) jest dokonanie ustaleń dodatkowo na podstawie dokumentów źródłowych dotyczących zagranicznego kontrahenta i potwierdzających dysponowanie przez niego niezbędnymi zasobami majątkowymi oraz ludzkimi do zawarcia transakcji (np. informacja o aktywach bilansowych, posiadaniu uprawnień z rejestracji/opatentowania dóbr niematerialnych, zatrudnieniu pracowników i inne).
Tomasz Kręski
Product Manager
Księgowość i Podatki