Bezpieczeństwo maszyn w zakładzie pracy

Bezpieczeństwo maszyn w zakładzie pracy jest kluczowym elementem zapewnienia zdrowia i życia pracowników, a także ochrony mienia i poprawy efektywności procesów produkcyjnych. W celu zapewnienia bezpiecznego użytkowania maszyn, należy przestrzegać odpowiednich norm i przepisów prawa oraz wdrażać odpowiednie procedury i środki ochrony.

1. Normy i przepisy prawne 

Bezpieczeństwo maszyn w Polsce i Unii Europejskiej reguluje szereg norm i przepisów, które muszą być przestrzegane przez pracodawców:

• Dyrektywa maszynowa 2006/42/WE – reguluje wymagania bezpieczeństwa i zdrowia dla maszyn wprowadzanych na rynek UE.
• Normy PN-EN ISO 12100 – określają zasady projektowania bezpiecznych maszyn.
• Kodeks pracy (artykuł 207) – nakłada obowiązki na pracodawców w zakresie zapewnienia bezpiecznych warunków pracy.
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie ogólnych przepisów bhp.

2. Minimalne a zasadnicze wymagania maszyn

Minimalne wymagania to te, które maszyny muszą spełniać, aby mogły być legalnie wprowadzone do obrotu i użytkowane, a także by zapewnić podstawowe warunki bezpiecznej eksploatacji. W większości przypadków minimalne wymagania są określane przez przepisy prawa, normy i dyrektywy, które maszynami muszą spełniać w danym kraju lub regionie.

Zasadnicze wymagania dotyczą szerszego zakresu parametrów technicznych, które wpływają na efektywność pracy maszyny, jej trwałość, a także jej wpływ na środowisko i użytkowników. Są to wymagania, które, oprócz spełnienia minimalnych standardów, mają na celu zapewnienie wysokiej jakości, efektywności oraz zaawansowania technologicznego maszyny.

Zobacz: Zapewnienie zgodności maszyn - studium przypadków

3. Ogólne wymagania dotyczące bezpieczeństwa maszyn 

Zwiększając bezpieczeństwo maszyn należy najpierw dążyć do wyeliminowania ryzyka. Jest to najlepszy sposób na poprawę bezpieczeństwa. Elementem, który powinien być brany pod uwagę na końcu to środki ochrony indywidualnej i organizacja pracy – te czynniki powinny zostać wyłonione dopiero po analizie ryzyka szczątkowego i upewnieniu się, że wyeliminowano wszystkie możliwe ryzyka, lub ograniczono ich wpływ.

1. Eliminacja źródła powinna obejmować: zmianę technologii na bezpieczną, zamianę elementu niebezpiecznego na taki, który nie powoduje zagrożenia, zmiany konstrukcyjne, poprawiające bezpieczeństwo.
2. Ograniczenie wpływu - odsunięcie człowieka powinno się stosować poprzez: zastosowanie osłon, wygrodzenia, wydłużenie dostępu, usuwanie emisji niebezpiecznych substancji.
3. Zastosowanie środków ochrony - przede wszystkim dobór środków ochrony indywidualnej, który powinien zawierać: inwentaryzację zagrożeń i ich wielkości, rodzajów, dobór środka ochrony do konkretnego zagrożenia, stosowanie środka ochrony, wymienna/ uzupełnianie środka ochrony.
4. Organizacja i dobór pracowników - organizacja ma na celu objęcie w czasie i przestrzeni pracy procesu współdziałania z maszyną. Jest to o tyle istotne, że często producent maszyny nie ma wpływu na to w jakich warunkach będzie ona wykorzystywana (określa jednak pewne ramy). Dlatego pracodawca powinien poddać analizie miejsce pracy z maszyną i ująć w skodyfikowane procedury i instrukcję proces pracy.

4. Bezpieczna konstrukcja maszyn

Maszyny powinny być zaprojektowane w taki sposób, aby zminimalizować ryzyko wypadków. Należy zadbać o:

• Odpowiednie osłony i zabezpieczenia – maszyny powinny mieć osłony, które uniemożliwiają kontakt pracownika z niebezpiecznymi częściami (np. wirującymi elementami).
• Oznakowanie i sygnalizacja – maszyny powinny być wyposażone w odpowiednie oznaczenia, które informują o zagrożeniach i zasadach użytkowania.
• Zabezpieczenia awaryjne – maszyny powinny mieć wbudowane mechanizmy awaryjne, które pozwalają na natychmiastowe zatrzymanie urządzenia w razie potrzeby.

Pracownicy obsługujący maszyny muszą przejść odpowiednie szkolenie z zakresu obsługi, konserwacji i procedur bezpieczeństwa związanych z maszynami. Szkolenia te powinny obejmować:

• Zasady bezpiecznego uruchamiania, obsługi i wyłączania maszyn.
• Procedury awaryjne i ewakuacyjne.
• Wykorzystanie indywidualnych środków ochrony (np. odzieży roboczej, rękawic, okularów ochronnych).

Maszyny muszą być wyposażone w odpowiednie osłony, które chronią operatorów przed kontaktami z ruchomymi częściami (np. częściami wirującymi, łańcuchami, pasami transmisyjnymi).

Dostęp do stref niebezpiecznych musi być ograniczony przez odpowiednie urządzenia ochronne (np. osłony, klapy, blokady).

W przypadku konieczności dostępu do niebezpiecznych stref podczas pracy maszyn, muszą być wdrożone środki zapobiegawcze, takie jak odpowiednie procedury bezpieczeństwa.

Bezpieczna konstrukcja maszyn nie kończy się na etapie produkcji, lecz wymaga również ciągłego monitorowania ich stanu technicznego oraz dbałości o bezpieczeństwo przez cały cykl życia maszyny.

Zobacz: Bezpieczeństwo maszyn - wprowadzenie 

Maria Kubacka

Product Manager

LEX BHP

Tagi:
• LEX BHP