Organizacja bezpiecznej pracy przy urządzeniach energetycznych

Organizacja bezpiecznej pracy przy urządzeniach energetycznych jest jednym z obowiązków pracodawcy. Szczegółowe obowiązki w tym zakresie zostały sformułowane w Rozporządzeniu Ministra Energii z dnia 28 sierpnia 2019 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych. Wbrew pozorom, wymagania te nie dotyczą tylko dużych zakładów energetycznych. W niektórych przypadkach mogą one mieć także zastosowanie do prac, które nie są jednoznacznie kojarzone z branżą energetyczną.

Geneza nowelizacji przepisów

W latach 2014-2015 Państwowa Inspekcja Pracy prowadziła kontrole u odbiorców energii elektrycznej przyłączonych bezpośrednio do sieci dystrybucji energii elektrycznej, których  celem (kontroli) było podjęcie działań zapobiegających lub ograniczających zagrożenia występujące przy eksploatowanych urządzeniach energetycznych w kontrolowanych zakładach oraz dokonanie oceny przestrzegania przepisów rozporządzenia Ministra Gospodarki z 28.03.2013 r., w szczególności w zakresie organizacji bezpiecznej pracy oraz prowadzenia eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych. Stwierdzono, iż jest konieczność nowelizacji przepisów, z uwagi na to, iż w tamtym momencie wykryto wiele nieprawidłowości. Występowały one np. w zakresie tworzenia zasad eksploatacji urządzeń energetycznych, co wiązało się z tym, że należało doprecyzować definicję urządzenia energetycznego, ponieważ u przemysłowych odbiorców energii występują powtarzające się problemy ze zdefiniowaniem granicy urządzenia energetycznego oraz odbiornika energii, co skutkuje tym, że nie opracowuje się instrukcji eksploatacji urządzeń lub opracowane procedury eksploatacji są nieprawidłowe. Ponadto, uzasadnieniem do podjęcia prac nad nowym rozporządzeniem, które weszło w życie dopiero w październiku 2020 r., były postulaty branży energetycznej podkreślające przede wszystkim konieczność dostosowania przepisów bhp do realiów wykonywania prac eksploatacyjnych przy urządzeniach energetycznych w zakresie kwalifikacji osób wykonujących prace przy takich urządzeniach.

Prace przy urządzeniach energetycznych nie objęte rozporządzeniem 

Organizacja prac przy urządzeniach energetycznych jest tematem obszernym. Wynika to w dużej mierze z mnogości urządzeń oraz rodzajów energii, którą przetwarzają. Jest to także praca, która może się wiązać z istotnym narażeniem zawodowym na różnego rodzaju zagrożenia, do typowych można zaliczyć kontakt z energią elektryczną oraz cieplną.

Jakich prac przy urządzeniach energetycznych nie objęto przedmiotowym rozporządzeniem?

• w podziemnych zakładach górniczych (Prawo geologiczne i górnicze),
• przy urządzeniach i instalacjach energetycznych w obiektach jądrowych (Prawo atomowe),
• przy urządzeniach energetycznych powszechnego użytku – w zakresie ich obsługi,
• przy urządzeniach energetycznych związanych ruchem drogowym (Prawo o ruchu drogowym),
• przy urządzeniach energetycznych związanych z żeglugą śródlądową i morską (Kodeks morski),
• przy urządzeniach energetycznych, nad którymi prowadzone są prace naukowobadawcze w jednostkach do tego powołanych,
• przy urządzeniach i instalacjach gazowych – w zakresie uregulowanym przepisami w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy budowie i eksploatacji sieci gazowych oraz uruchamianiu instalacji gazu ziemnego.

Jaka odpowiedzialność spoczywa na poszczególnych uczestnikach organizacji prac? Jakie są dobre praktyki podczas pracy przy urządzeniach energetycznych? Tego dowiesz się z materiałów ze szkolenia "Organizacja bezpiecznej pracy przy urządzeniach energetycznych", które poprowadził Konrad Korneluk - specjalista ds. BHP, który aktualnie od wielu lat jest związany z branżą energetyczną.

Instrukcje związane z organizacją prac przy urządzeniach energetycznych

Prace przy urządzeniach energetycznych powinny odbywać się w oparciu o ustalone wewnętrznie procedury, do najważniejszych z nich możemy zaliczyć:

• Instrukcję eksploatacji urządzenia energetycznego lub grup urządzeń energetycznych
• Instrukcję organizacji bezpiecznej pracy

To właśnie te dokumenty, w dużej mierze, są źródłem podstawowych informacji o tym, jak pracodawca zorganizował pracę przy urządzeniach energetycznych, a co najważniejsze, jak zapewnia bezpieczeństwo wykonania tych prac.

Obowiązujące od momentu nowelizacji przepisów instrukcje eksploatacji dla urządzeń energetycznych powinny zawierać:

1. Charakterystykę urządzenia energetycznego lub urządzeń energetycznych;
2. Opis w niezbędnym zakresie układów automatyki, pomiarów, sygnalizacji, zabezpieczeń i sterowań;
3. Zestaw rysunków, schematów i wykresów z opisami, zgodnymi z obowiązującym nazewnictwem w języku polskim;
4. Opis czynności związanych z uruchomieniem, obsługą w czasie pracy i zatrzymaniem urządzenia energetycznego w warunkach normalnej pracy tego urządzenia;
5. Zasady postępowania w razie awarii oraz zakłóceń w pracy urządzenia energetycznego lub grup urządzeń energetycznych;
6. Wymagania w zakresie eksploatacji urządzenia energetycznego oraz terminy przeprowadzania przeglądów, prób i pomiarów;
7. Wymagania w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów przeciwpożarowych dla danego urządzenia energetycznego lub grupy urządzeń energetycznych;
8. Identyfikację zagrożeń dla zdrowia i życia ludzkiego oraz dla środowiska naturalnego związanych z eksploatacją danego urządzenia energetycznego lub grupy urządzeń energetycznych oraz zasady postępowania pozwalające na eliminację podanych zagrożeń;
9. Organizację prowadzenia prac eksploatacyjnych;
10. Wymagania dotyczące środków ochrony zbiorowej lub indywidualnej, zapewnienia asekuracji, łączności oraz innych technicznych lub organizacyjnych środków ochrony, stosowanych w celu ograniczenia ryzyka zawodowego, zwanych dalej „środkami ochronnymi”, określone w odrębnych przepisach;
11. Wymagania kwalifikacyjne dla osób zajmujących się eksploatacją danego urządzenia lub grupy urządzeń energetycznych, określone w odrębnych przepisach.

Nowością jest punkt 11 dotyczący wymagań kwalifikacyjnych personelu zajmującego się eksploatacją urządzeń energetycznych.

Należy pamiętać, iż aktualizując istniejące instrukcje należy zwrócić szczególną uwagę na przytoczone powyżej zmiany definicji, funkcje poszczególnych osób biorących udział w eksploatacji urządzeń energetycznych, ale również na zmiany organizacji prac eksploatacyjnych, wykazu prac pomocniczych, kwalifikacji prac przy urządzeniach energetycznych stwarzających możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego.

Zobacz Instrukcje związane z organizacją prac przy urządzeniach energetycznych

Kontrole organizacji bezpiecznej pracy przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych 

Część prac wykonywanych przez pracowników podlega szczególnym zasadom związanym z zapewnieniem bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Wynika to ze specyficznego środowiska pracy oraz szczególnego poziomu zagrożenia. Przykładem takich prac są prace przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych. Z programu działania PIP na lata 2022 - 2024 wynika, iż zasady eksploatacji oraz organizacja bezpiecznej pracy przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych będą podlegały kontrolom, z uwzględnieniem warunków wynikających z rozporządzenia Ministra Energii z dnia 28 sierpnia 2019 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych.

Z programu działania PIP wynika, iż skontrolowane zostaną podmioty bezpośrednio przyłączone do systemu dystrybucji energii elektrycznej na poziomie średnich napięć. Prowadzą one eksploatację zarówno elektroenergetycznych urządzeń średnich napięć, jak i urządzeń niskich napięć w obszarze dystrybucji energii elektrycznej. Ocenie poddane zostaną służby energetyczne będące pracownikami tych podmiotów, ale również firmy zewnętrzne, które posiadają status pracodawcy – jeśli na mocy zawartych umów powierzono im usługi związane z prowadzeniem eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych. W przypadku prowadzenia eksploatacji przez wyspecjalizowane firmy zewnętrzne kontrole zostaną przeprowadzone u właściciela urządzeń i jednocześnie w podmiocie, któremu powierzono prowadzenie eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych.

Były pracownik merytoryczny PIP Sebastian Kryczka  w poradniku  "Kontrole organizacji bezpiecznej pracy przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych" omówił m. in. jak powinno przebiegać przygotowanie się do kontroli, jej przebieg, a także jakie nieprawidłowości inspektor pracy może zaliczyć.

Maria Kubacka

Product Manager

LEX BHP

Tagi:
• LEX BHP