Bieg terminów procesowych w związku z koronawirusem - różne interpretacje nowej regulacji
Koronawirus w zasadniczy sposób wpłynął na działalność sądów. Z wokand "spadły" prawie wszystkie sprawy. Nie mogło to zostać bez wpływu na bieg terminów procesowych.
Prawnicy zaraz po ogłoszeniu stanu zagrożenia epidemicznego zaczęli podnosić, że wyjątkowość zaistniałej sytuacji powinna doprowadzić do zawieszenia biegu terminów procesowych. Domagano się wyraźnego uregulowania tej kwestii w przepisach prawa.
I tak też się stało, tzw. tarcza antykryzysowa wprowadziła do specustawy koronawirusowej rozwiązanie, zgodnie z którym w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID, bieg terminów procesowych i sądowych we wskazanych w art. 15zzs ust. 1 sprawach, nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres.
Formalnie, art. 15zzs specustawy koronawirusowej wszedł w życie 31 marca 2020 r. Pytanie zatem, od której daty liczyć to zawieszenie biegu terminów, ewentualnie nie rozpoczęcie się nowych?
Argumenty za 14 marca
Agnieszka Dauter-Kozłowska w: Bieg terminów procesowych w postępowaniu sądowoadministracyjnym w związku z ogłoszonym stanem zagrożenia epidemicznego, a następnie stanem epidemii z powodu COVID-19, stoi na stanowisku, iż mimo że powołany przepis wszedł w życie z dniem 31 marca 2020 r., to ustawodawca w sposób wyraźny wskazał w nim, że nierozpoczęcie biegu terminów, jak i zawieszenie terminów już rozpoczętych obowiązuje w okresie zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii.
Zdaniem Autorki, skoro stan zagrożenia epidemicznego obowiązywał na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej od dnia 14 marca 2020 r., to należy przyjąć, że od tej daty z mocy prawa następuje skutek wynikający z tej normy prawnej.
Terminy procesowe (zaliczamy do nich także terminy sądowe), które nie rozpoczęły biegu przed dniem 14 marca 2020 r., nie biegną również w okresie trwania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii.
Argumenty za 31 marca
Z kolei zdaniem Pawła Wiśniewskiego w: Wpływ ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii z powodu COVID-19 na bieg terminów procesowych w postępowaniach cywilnych, pomimo że stan zagrożenia epidemicznego obowiązywał od dnia 14 marca 2020 r., a od dnia 20 marca 2020 r. obowiązuje stan epidemii, to do dnia 30 marca 2020 r. włącznie, wszystkie terminy procesowe biegły zgodnie z dotychczasowymi regułami.
Wskazany przepis art. 15zzs specustawy koronawirusowej zaczął bowiem obowiązywać dopiero od dnia 31 marca 2020 r. Zdaniem Autora, powołany przepis znajdzie zastosowanie we wszystkich toczących się sprawach, zarówno w sprawach wszczętych przed wejściem w życie przepisu, jak i w sprawach wszczętych później. Ustawodawca nie uregulował bowiem tej kwestii odrębnie. W przepisie art. XV § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964 r., Nr 43, poz. 297 ze zm.) wyrażono zaś zasadę bezzwłocznego działania normy procesowej.
Jak przyjmuje się w orzecznictwie, w przepisach międzyczasowych dotyczących kodeksu postępowania cywilnego należy dopatrywać się ogólnych reguł prawa intertemporalnego w dziedzinie prawa procesowego, gdy wprowadzając konkretne zmiany, ustawodawca nie dostarcza dyrektyw w tym zakresie (zob. uzasadnienie uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2001 r., III CZP 49/00, OSNC 2001/4/53).
Jeżeli natomiast na skutek zagrożenia epidemicznego lub epidemii doszło do zaprzestania czynności przez sąd, a więc postępowanie uległo zawieszeniu z mocy prawa (art. 173 k.p.c.), to do biegu terminów znajdzie zastosowanie art. 179 § 2 k.p.c.
Czas pokaże
Powyższa rozbieżność stanowisk - choć teoretycznie dotyczy różnych postępowań - sugeruje, że praktyka w sądach może być różna i od decyzji konkretnego sędziego zależeć będzie, jak postąpi w sprawie.
Każde z wyżej zaprezentowanych stanowisk jest do obronienia. Pozostaje jedynie żałować, że w tak istotnej sprawie prawodawca pozostawił tyle miejsca na interpretację.
product manager Działu Legal