Bieg terminów procesowych w postępowaniach cywilnych w czasie trwania epidemii koronawirusa

Stan zagrożenia epidemicznego obowiązywał od 14 marca 2020 r., od 20 marca 2020 r. w jego miejsce wprowadzony został stan epidemii w związku z koronawirusem. Efektem była i jest zmiana funkcjonowania wielu instytucji publicznych, w tym sądów, gdzie m.in. odwołano prawie wszystkie rozprawy. Stan ten szczególnie wpływa na toczące się postępowania cywilne i na związany z nimi bieg terminów procesowych.

Pośród prawników od razu pojawiły się postulaty, że rząd i parlament muszą uregulować te kwestie w trybie pilnym. W rezultacie, stosowne regulacje wprowadzone zostały do tarczy antykryzysowej, której przepisy już obowiązują.

Informacje o tym, jak w związku z nowymi regulacjami prezentuje się przedmiotowa kwestia, znaleźć można w najnowszej procedurze Pawła Wiśniewskiego: Wpływ ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii z powodu COVID-19 na bieg terminów procesowych w postępowaniach cywilnych

Jak rozumieć pojęcie "terminów procesowych i sądowych" w postępowaniach sądowych w związku z koronawirusem?

Zgodnie ze specustawą koronawirusową, w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID bieg terminów procesowych i sądowych w postępowaniach sądowych nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres.

Jak pisze Paweł Wiśniewski, pod pojęciem terminu procesowego rozumie się pewien okres, w których ma lub może być podjęta czynność procesowa wywołująca określone skutki procesowe. Terminy procesowe mogą być terminami ustawowymi, sądowymi lub umownymi. Z tego względu użyte w art. 15zzs ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374) sformułowanie „terminy procesowe i sądowe” na potrzeby postępowania cywilnego rozumieć należy jako wszelkie terminy procesowe.

Terminy ustawowe wynikają z ustawy, np. termin tygodnia na usunięcie braków formalnych pisma procesowego.

Terminy sądowe wyznaczane są przez sąd lub przewodniczącego, np. termin do uzupełnienia braku zdolności procesowej.
Natomiast terminy umowne określane są przez strony, np. przy zawieszeniu postępowania na zgodny wniosek stron.

Jak wygląda bieg terminów w postępowaniach sądowych w związku z koronawirusem?

Paweł Wiśniewski wskazuje, że pomimo że stan zagrożenia epidemicznego obowiązywał od dnia 14 marca 2020 r., a od dnia 20 marca 2020 r. obowiązuje stan epidemii, to do dnia 30 marca 2020 r. włącznie, wszystkie terminy procesowe biegły zgodnie z dotychczasowymi regułami.

Wskazany przepis art. 15zzs zaczął bowiem obowiązywać dopiero od dnia 31 marca 2020 r. Powołany przepis znajdzie zastosowanie we wszystkich toczących się sprawach, zarówno w sprawach wszczętych przed wejściem w życie przepisu, jak i w sprawach wszczętych później. Ustawodawca nie uregulował bowiem tej kwestii odrębnie. W przepisie art. XV § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964 r., Nr 43, poz. 297 ze zm.) wyrażono zaś zasadę bezzwłocznego działania normy procesowej.

Jeżeli natomiast na skutek zagrożenia epidemicznego lub epidemii doszło do zaprzestania czynności przez sąd, a więc postępowanie uległo zawieszeniu z mocy prawa (art. 173 k.p.c.), to do biegu terminów znajdzie zastosowanie art. 179 § 2 k.p.c.

Więcej na ten temat znajdziesz w dostępnej w LEX procedurze: Wpływ ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii z powodu COVID-19 na bieg terminów procesowych w postępowaniach cywilnych

Wojciech Kowalski

product manager Działu Legal