Jakie czynności mogą być zaskarżone skargą pauliańską?
Skarga pauliańska jest kojarzona z zaskarżaniem „klasycznych” przesunięć majątku między dłużnikiem a osobą trzecią, przede wszystkim z darowiznami. Wywołuje to mylne wrażenie, że instytucja ta ma ograniczone zastosowanie jedynie do transferów własnościowych i to na podstawie typowych tytułów prawnych. Tymczasem skarga pauliańska jest środkiem zwalczania czynności fraudacyjnych w zdecydowanie szerszym ujęciu. Jakim?
Oprócz szerokiej gamy tradycyjnych rozporządzeń zaskarżalne są również i obciążenia, a niekiedy także zobowiązania, wreszcie – z innej perspektywy – można mówić o zaskarżalności niektórych czynności procesowych. Istotna w związku z tym jest umiejętność właściwiej identyfikacji i oceny poszczególnych przypadków dla zmaksymalizowania interesów pokrzywdzonego wierzyciela. Sytuacje te omówione zostały przez mec. Rafała Kowalczyka oraz mec. Piotra Turskiego podczas szkolenia, z którego nagranie jest dostępne w programie LEX - Czynności zaskarżalne skargą pauliańską - nagranie ze szkolenia.
Skarga pauliańska - wątpliwości w praktyce
Zaskarżeniu skargą pauliańską podlega czynność prawna dłużnika, przez którą rozumie się czynność dokonaną przez dłużnika działającego samodzielnie lub taką, która została dokonana przez przedstawicieli ustawowych lub umownych dłużnika. Niemniej w orzecznictwie spotkać można takie czynności prawne dłużnika, które „wymykają się” klasycznemu pojmowaniu skargi pauliańskiej. W dostępnym w LEX komentarzu praktycznym - Czynności zaskarżalne skargą pauliańską w praktyce Autorzy odpowiadają na najczęściej pojawiające się w praktyce problemy prawne. W publikacji znajdziemy m.in. dpowiedź na pytanie czy ustanowienie hipoteki może być zaskarżone skargą pauliańską?
Czy ustanowienie hipoteki może być zaskarżone skargą pauliańską?
Ustanowienie hipoteki może być zaskarżone skargą pauliańską. Zgodnie z art. 527 k.c. zaskarżeniu podlegają czynności prawne dłużnika krzywdzące wierzyciela, w wyniku których osoba trzecia uzyskuje korzyść majątkową. Jak podkreślają Autorzy: "niewątpliwie ustanowienie hipoteki (a zatem w drodze umownej) wypełnia podstawowy wymóg, by zaskarżeniem objąć czynność prawną dłużnika. Ponadto czynność ta ma charakter rozporządzenia nieruchomością, względnie innymi prawami mogącymi być jej przedmiotem". Przy okazji nasuwa się kolejne pytanie, tj. czy w przypadku zaskarżenia ustanowienia hipoteki można skutecznie korzystać z domniemania wiedzy uprawnionego z hipoteki wobec bezpłatności świadczenia z art. 528 k.c.? Autorzy odpowiadają, że: "dokonując oceny możliwości zastosowania wskazanego przepisu należy wziąć pod uwagę wierzytelność, którą zabezpiecza hipoteka. Dla przykładu, odpłatny charakter umowy pożyczki wyklucza przyjęcie, że ustanowienie hipoteki umownej, zabezpieczającej realizację wynikających z niej świadczeń pieniężnych, ma charakter nieodpłatny w rozumieniu art. 528 k.c. Osoba trzecia, udzielając dłużnikowi oprocentowanej pożyczki, może uzyskać zabezpieczenie jej spłaty, polegające na ustanowieniu hipoteki umownej. W takiej sytuacji nie sposób obu tych czynności oceniać oddzielnie. Odpłatny charakter umowy pożyczki przesądza charakter zabezpieczającej ją hipoteki".
Product manager LEX Kancelaria Prawna