Inicjatywa dowodowa strony w postępowaniu przygotowawczym
W postępowaniu przygotowawczym dowody przeprowadzane są przez organ, co nie wyklucza możliwości zgłaszania wniosków dowodowych przez strony. W efekcie, w postępowaniu przygotowawczym podejrzany, jak i jego obrońca, a także pokrzywdzony, jak i jego pełnomocnik, mogą składać wnioski dowodowe. Wnioski dowodowe rozpatrywane są niezwłocznie.
Jak pisze Karolina Kremens w procedurze: Inicjatywa dowodowa strony w postępowaniu przygotowawczym (uwagi ogólne), w zależności od tego, w jakiej formie postępowanie przygotowawcze będzie prowadzone (śledztwo lub dochodzenie) oraz czy śledztwo będzie prowadzone osobiście przez prokuratora (śledztwo własne) czy powierzone Policji lub innym organom postępowania przygotowawczego, różne organy będą uprawnione do podejmowania decyzji w zakresie dopuszczenia dowodu zawnioskowanego przez stronę.
Co powinien zawierać wniosek dowodowy?
Wniosek dowodowy jako szczególny rodzaj pisma procesowego powinien zawierać wszystkie wymogi formalne ujęte w art. 119 k.p.k. oraz dodatkowo te, które wskazuje art. 169 k.p.k., tj.:
- oznaczenie dowodu,
- wskazanie okoliczności, które mają być udowodnione,
- sposób przeprowadzenia dowodu (fakultatywnie).
Tylko wskazanie, jaki dowód i na jaką okoliczność ma zostać przeprowadzony pozwala na merytoryczne rozpatrzenie wniosku, dzięki czemu organ postępowania przygotowawczego będzie w stanie rozważyć czy nie zachodzą okoliczności powodujące jego oddalenie.
Do kiedy można składać wnioski dowodowe?
Karolina Kremens zwraca uwagę, że ustawa nie określa terminu dla składania wniosków dowodowych. Może być on złożony aż do skierowania aktu oskarżenia do sądu. Wnioski złożone w czasie późniejszym będą przesyłane do sądu celem ich rozpatrzenia przez przewodniczącego składu orzekającego lub sąd.
Na uwagę zasługuje, że podejrzany (a do 15 kwietnia 2016 roku takie uprawnienie miał także pokrzywdzony) ma szczególne prawo do składania wniosków dowodowych w postępowaniu przygotowawczym w terminie 3 dni od zapoznania się z materiałami postępowania przygotowawczego.
Kiedy wniosek zostanie oddalony?
Oddalenie wniosku dowodowego może nastąpić w postępowaniu przygotowawczym tylko na podstawie przesłanek zawartych w art. 170 § 1 k.p.k. i tylko w formie postanowienia organu postępowania przygotowawczego z uzasadnieniem.
Artykuł 170 § 1 k.p.k. zawiera zamknięty katalog przesłanek skutkujących oddaleniem wniosku dowodowego:
- przeprowadzenie dowodu jest niedopuszczalne;
- okoliczność, która ma być udowodniona nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy;
- okoliczność, która ma być udowodniona, jest już udowodniona zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy;
- dowód jest nieprzydatny do stwierdzenia danej okoliczności;
- dowodu nie da się przeprowadzić;
- wniosek dowodowy w sposób oczywisty zmierza do przedłużenia postępowania;
- wniosek dowodowy został złożony po zakreślonym przez organ procesowy terminie, o którym strona składająca wniosek została zawiadomiona.
Kto może wziąć udział w przeprowadzeniu dowodu w postępowaniu przygotowawczym?
W postępowaniu przygotowawczym obowiązek przeprowadzania dowodów spoczywa wyłącznie na organie prowadzącym to postępowanie.
Karolina Kremens podkreśla, że postępowanie przygotowawcze pozostaje polem dla działań organu procesowego i to zawsze organ będzie zobowiązany do przeprowadzenia dowodu. Strony postępowania przygotowawczego mają natomiast prawo do wzięcia udziału w czynnościach postępowania przygotowawczego.
Także inne strony mają prawo wzięcia udziału w czynnościach dowodowych w postępowaniu przygotowawczym co reguluje treść art. 316–318 k.p.k.
Znacznie więcej informacji na temat przebiegu postępowania, można znaleźć we wspomnianej procedurze: Inicjatywa dowodowa strony w postępowaniu przygotowawczym (uwagi ogólne).
Jeśli chcesz wiedzieć więcej na temat samych procedur, zobacz krótki film https://www.youtube.com/watch?v=4d_sNsKQ3Qc opisujący tę kategorię dokumentów.
product manager Działu Legal