Elektromobilność a zamówienia publiczne

W dniu 21.12.2021 r. w życie weszła ustawa o zmianie ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2269), której celem było wdrożenie. m.in. postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1161 z 20.06.2019 r. zmieniającej dyrektywę 2009/33/WE w sprawie promowania ekologicznie czystych i energooszczędnych pojazdów transportu drogowego. W związku z wprowadzeniem nowych przepisów, na podmioty zobowiązane do stosowania przepisów Prawa zamówień publicznych zostały nałożone nowe obowiązki, których realizacja przebiega długofalowo i takie też ma przynieść skutki.

Cel nowelizacji ustawy

Nowelizacja miała na celu zapewnienie zwiększenia liczby wprowadzanych na rynek pojazdów czystych, tj. pojazdów o niskiej lub zerowej emisji, co ma zostać osiągnięte poprzez nałożenie na zamawiających obowiązków w zakresie udzielania zamówień publicznych. Zdaniem ustawodawcy unijnego pojazdy ekologiczne mają znacznie przyczynić się do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń powietrza, dzięki czemu pomogą UE wywiązać się z porozumienia paryskiego, które zakłada podjęcie działań mających na celu przeciwdziałanie zmianom klimatu.

W kontekście zamówień publicznych, uwagę zwrócić należy na dwa główne obowiązki dot.:

• wykorzystywania pojazdów przy wykonywaniu, zlecaniu lub powierzaniu wykonywania zadań publicznych;
• wykorzystywania pojazdów przy wykonywaniu zamówień publicznych.

Wykorzystywanie pojazdów przy wykonywaniu zadań publicznych

Pierwszy z obowiązków nałożony został począwszy od 1 stycznia 2022 r., gdzie zgodnie z art. 68 ust. 3 ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych, od tego momentu wszystkie JST z wyłączeniem gmin i powiatów, których liczba mieszkańców nie przekracza 50.000, zobowiązane są do wykonywania, zlecania i powierzania wykonywania zadań określonych w przepisach ustawy odpowiednio o samorządzie gminnym, powiatowym lub województwa (przykładowo: będą to wszystkie zadania wskazane w art. 7 ustawy o samorządzie gminnym podmiotom, których łączny udział pojazdów elektrycznych lub pojazdów napędzanych gazem ziemnym we flocie używanych przy wykonywaniu tych zadań wynosi co najmniej 10%. Zauważyć trzeba jednak, że wyłączeniem objęto tu jedynie zadania dotyczące publicznego transportu zbiorowego.

Spełnienie wymogu dotyczącego odpowiedniej ilości pojazdów elektrycznych lub napędzanych gazem ziemnym nie będzie konieczne w przypadku zlecania lub powierzania wykonania zadań:

• do których nie stosuje się przepisów Prawa zamówień publicznych
• dotyczących letniego i zimowego utrzymania dróg polegającego na mechanicznej metodzie oczyszczania jezdni ulic, w szczególności zamiataniu i zmywaniu oraz zapobieganiu i zwalczaniu śliskości zimowej, w tym gołoledzi i usuwaniu śniegu

Dla jednostek samorządu terytorialnego niezwykle istotny jest art. 76 ust. 2 ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych, gdyż wskazuje on, że umowy zawarte przez JST na wykonywanie zadań publicznych, niezależnie od daty ich zawarcia i terminu, na jaki zostały zawarte wygasają z dniem 31 grudnia 2025 r., jeżeli nie zapewniają wykorzystania pojazdów elektrycznych lub pojazdów napędzanych gazem ziemnym na poziomie określonym w ustawie o elektromobilności.

Zapewnienie "elektromobilności" przy wykonywaniu zamówień publicznych

Drugi związany z zamówieniami publicznymi obowiązek wynikający z ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych skierowany jest już nie tylko do ograniczonego kręgu zamawiających, jakim są jednostki samorządu terytorialnego, ale do wszystkich zamawiających publicznych i sektorowych, o których mowa w art. 4 i 5 PZP. Omawiany obowiązek polega na zapewnieniu w określonych terminach wykorzystywania odpowiedniej liczby pojazdów nisko i zeroemisyjnych przy wykonywaniu zamówień publicznych, jednakże dotyczy tylko konkretnych rodzajów zamówień:

1. o wartości równej lub przekraczającej progi unijne, udzielanych na podstawie umowy sprzedaży, leasingu, najmu lub dzierżawy z opcją zakupu pojazdu samochodowego udzielaną przez zamawiającego, jeżeli do udzielenia tych zamówień mają zastosowanie przepisy PZP;
2. których przedmiotem są usługi w zakresie drogowego publicznego transportu zbiorowego o wartości przekraczającej wartość progową określoną w art. 5 ust. 4 rozporządzenia (WE) nr 1370/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z 23.10.2007 r. dotyczącego usług publicznych w zakresie kolejowego i drogowego transportu pasażerskiego oraz uchylającego rozporządzenia Rady (EWG) nr 1191/69 i (EWG) nr 1107/70 (Dz.Urz. UE L 315, str. 1, ze zm.);
3. o wartości równej lub przekraczającej progi unijne, jeżeli do udzielenia tych zamówień mają zastosowanie przepisy p.z.p., i których przedmiotem są usługi oznaczone następującymi kodami Wspólnego Słownika Zamówień (CPV), o których mowa w załączniku I do rozporządzenia (WE) nr 2195/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z 5.11.2002 r. w sprawie Wspólnego Słownika Zamówień (CPV) (Dz.Urz. UE L 340, str. 1, ze zm.):
   1. CPV 60112000-6, w zakresie publicznego transportu drogowego,
   2. CPV 60130000-8, w zakresie specjalistycznego transportu drogowego osób,
   3. CPV 60140000-1, nieregularny transport osób,
   4. CPV 90511000-2, wywóz odpadów,
   5. CPV 60160000-7, drogowy transport przesyłek pocztowych,
   6. CPV 60161000-4, w zakresie transportu paczek,
   7. CPV 64121100-1, dostarczanie poczty,
   8. CPV 64121200-2, dostarczanie paczek.

W art. 68a ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych ustawodawca szczegółowo określił ile ma wynieść udział nisko i zeroemisyjnych pojazdów w całkowitej liczbie pojazdów objętych udzielonymi zamówieniami, wskazując również terminy w jakich należy spełnić powyższy obowiązek.

Czy istnieje obowiązek sprawozdawczy?

Podmioty, które zobowiązane są do spełnienia wyżej omówionych wymagań, muszą również pamiętać o zobowiązaniach sprawozdawczych. W art. 38 ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych wskazano, że w przypadku obowiązku dot. liczby i udziału procentowego pojazdów elektrycznych lub pojazdów napędzanych gazem ziemnym w użytkowanej flocie pojazdów samochodowych, informacje te przekazywane są ministrowi właściwemu do spraw energii oraz ministrowi właściwemu do spraw klimatu do dnia 31 stycznia każdego roku, według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedzającego przekazanie tej informacji.

Natomiast art. 68c ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych, stawia wymóg, aby zamawiający, do dnia 31 stycznia każdego roku, przekazywali ministrowi właściwemu do spraw transportu informację za poprzedni rok o liczbie i kategoriach pojazdów objętych zamówieniami, w jakich stosowany jest obowiązek zapewnienia minimalnych udziałów pojazdów nisko i zeroemisyjnych w całkowitej liczbie zamawianych pojazdów, w tym o pojazdach elektrycznych, pojazdach napędzanych wodorem oraz pojazdach napędzanych innymi paliwami alternatywnymi.

Jeżeli natomiast w danym roku nie udzielono żadnych zamówień, o których mowa w art. 68b ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych, to zamawiający nie ma obowiązku składania oświadczenia, tzw. "oświadczenia zerowego".

Więcej informacji na temat elektromobilności i jej wpływu na zamówienia publiczne znajdziesz w programie LEX Zamówienia Publiczne. Znajdziesz tam m.in. komentarz praktyczny "Obowiązki zamawiających w kontekście nowelizacji przepisów o elektromobilności i paliwach alternatywnych" - autorstwa Mateusza Cabały, oraz komentarz praktyczny "Obowiązki wykonawcy w zakresie spełniania wymogów dotyczących elektromobilności", autorstwa Martyny Kośmickiej a także obszerną, stale powiększającą się bazę pytań i odpowiedzi, w której znajdują się takie pytania jak:

• Czy usługa transportu pacjentów szpitala, krwi i jej składników, czy dokumentacji medycznej wpisuje się w katalog usług określonych w ustawie o elektromobilności i paliwach alternatywnych? 
• Czy rozpisując przetarg na odbiór odpadów komunalnych, zamawiający jest zobowiązany wymagać od wykonawców zapewnienia minimalnych poziomów docelowych udziału niskoemisyjnych i zeroemisyjnych pojazdów?

Tagi:
• zamówienia publiczne