ESG dla instytucji finansowych - od czego zacząć?

Uwzględnianie rozwiązań z obszaru ESG staje się coraz powszechniejsze w praktyce dużych przedsiębiorców, w szczególności banków i pozostałych instytucji finansowych. Obszar ten jest mocno regulowany na poziomie unijnym, pojawiają się także pierwsze lokalne regulacje prawne odnoszące się do rynku finansowego.

Większość instytucji finansowych uwzględnia już rozwiązania z obszaru ESG w swoich organizacjach. Jeżeli przyszła kolej na Twoją, warto zacząć od zapoznania się z najważniejszymi przepisami prawa UE, które regulują ten obszar.

Mnogość unijnych regulacji na początku może utrudnić zrozumienie, czym jest zrównoważony rozwój i jakie ma on znaczenie. ESG składa się z 3 komponentów - środowiska, społecznej odpowiedzialności i ładu korporacyjnego. Obecnie nacisk kładzie się na pierwszy z nich, który skupia się na ochronie środowiska. Źródła prawa takie jak Taksonomia określają cele, które mają doprowadzić do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. Przyczynić się mają do tego m. in. zielone produkty finansowe. Trendy jednak zmieniają się dynamicznie. Mówi się o zwrocie ku kwestiom społecznościowym, czego preludium jest projekt dyrektywy CSDD.

Czy ESG zastąpi CSR?

Jak podkreślają eksperci, celem wprowadzenia regulacji ESG nie jest powielenie ani zastąpienie CSR w zakresie wdrażania inicjatyw zrównoważonego rozwoju.

Przede wszyskim, CSR (Corporate Social Responsibility) skierowane jest do kultury korporacyjnej podmiotów biznesowych, głównie dużych przedsiębiorców i obejmuje wewnątrzkorporacyjne działania ekologiczno-społeczne, wprowadzane dobrowolnie. Czynniki zrównoważonego rozwoju skupiają się natomiast na oddziaływaniu społecznym i wynikającej z niej odpowiedzialności, pozostającej pod kontrolą zarówno podmiotów biznesowych, jak i państw i organizacji. Zakres ich oddziaływania obejmuje kwestie środowiskowe, społeczne i pracownicze, w tym również przeciwdziałanie zjawiskom sprzecznym ze standardami etycznymi, takim jak korupcja czy przekupstwo. Wiele z nich ma charakter obligatoryjny - choćby poprzez obowiązki wynikające z zasad bhp, praw człowieka i ochrony danych. Zasadniczym celem wprowadzenia ESG w organizacji jest jednak promowanie odpowiednich standardów w zakresie kontroli ryzyka i polityk wewnątrzkorporacyjnych, których przestrzeganie umożliwia odpowiednie prowadzenie zrównoważonego rozwoju.

Źródła prawa obszaru ESG

ESG poświęcony jest szereg regulacji unijnych. Wśród nich dominują akty prawne poświęcone kwestiom środowiskowym, ale w fazie projektów są już kolejne - dedykowane sprawom społecznym. Przyjrzymy się tym, które będą najważniejsze z perspektywy instytucji finansowej.

Dyrektywy NFRD i CSRD

Dyrektywa NFRD przez wiele lat stanowiła podstawy dla raportowania niefinansowego. Nakłada ona obowiązek na spółki zatrudniające powyżej 500 pracowników za dany rok obrotowy albo spółek, które przekraczają kryteria przychodowe określone w art. 49b ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości. Z upływem czasu zauważono, że informacje składane przez przedsiębiorstwa są rozbieżne z oczekiwaniami inwestorów. Nie są oni w stanie zidentyfikować organizacji, które posiadają zrównoważone modele biznesowe. Potrzebna była zmiana. Dlatego też od 1 stycznia 2024 r. dyrektywę NFRD zastąpi dyrektywa CSRD, która wprowadzi bardziej szczegółowe raportowanie. Rozszerzy również obowiązek raportowania na więcej podmiotów - zaliczać się do nich będą nawet małe i średnie spółki giełdowe.

Rozporządzenie SFDR

Rozporządzenie SFDR dotyczy obowiązków ujawnieniowych co do działalności cudzej. Akt ma na celu wprowadzenie przejrzystości w sposobie analizowania ryzyk dla zrównoważonego rozwoju. Na mocy tego rozporządzenia do zachowania zgodności ESG zobowiązani są uczestnicy rynku finansowego i doradcy finansowi.

Europejskie Urzędy Nadzoru Bankowego wydały wspólnie regulacyjne standardy techniczne do stosowania rozporządzenia, które następnie były aktualizowane. Regularnie publikują również inne materiały poświęcone praktycznym aspektom raportowania, które uznaje się za soft law.

Taksonomia, czyli ramy ułatwiające zrównoważone inwestycje

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje, potocznie nazywane Taksonomią, wyznacza zielone kryteria, które umożliwiają jednolitą ocenę produktów finansowych. Obok zasad oceny występują obowiązki ujawnieniowe.

Na podstawie Taksonomii podmiotami zobowiązanymi do zachowania zgodności z ESG są uczestnicy rynku finansowego, którzy udostępniają produkty finansowe oraz przedsiębiorstwa zobowiązane do ujawniania informacji niefinansowych na gruncie NFRD.

Dyrektywa CSDD

Wciąż trwają prace nad ostatecznym kształtem projektu dyrektywy w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (Corporate Sustainability Due Diligence Directive, Dyrektywa CSDD). Obecny kształt dyrektywy zakłada wprowadzenie obowiązku należytej staranności dla określonych grup przedsiębiorstw, zarówno unijnych jak i spoza obszaru UE, by zapewnić odpowiednie standardy przeciwdziałania negatywnym skutkom działalności przedsiębiorstw dla poszanowania praw człowieka i kwestii środowiskowych. Projekt nakłada na przedsiębiorstwa konieczność dostosowania modelu biznesowego i strategii do postaci zgodnej z wymogami porozumienia paryskiego, a także przewiduje kary i odpowiedzialność cywilną w przypadku niedopełnienia wynikających z dyrektywy zobowiązań.

Jeżeli chcesz wiedzieć więcej na temat podstaw ESG z perspektywy instytucji finansowych, w LEX Banki znajdziesz nagranie ze szkolenia, które poprowadziła Marta Dzieciuch.

Weronika Rydelek 

Redakcja Publikacji Elektronicznych

Julia Magulska

Redakcja Publikacji Elektronicznych