Estoński CIT w Polsce, czyli nowy ryczałt od dochodów spółek kapitałowych
Obowiązujący w Polsce od 1 stycznia tzw. estoński CIT jest, obok opodatkowania CIT spółek komandytowych, najbardziej kontrowersyjną i gorąco dyskutowaną zmianą. Jego największą zaletą jest brak bieżącego opodatkowania podatkiem dochodowym. Podatek jest należny dopiero w momencie wypłaty zysków ze spółki.
Od 1 stycznia podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych mogą skorzystać z nowej preferencji podatkowej, tj. opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek kapitałowych (tzw. estoński CIT). W roku ubiegłym Estończycy świętowali 20-lecie obowiązywania tego innowacyjnego sposobu opodatkowania osób prawnych w swoim kraju.
Istotą opodatkowania w formie estońskiego CIT jest to, że spółka nie jest faktycznie opodatkowana dopóki wypracowane zyski pozostają w spółce i nie są faktycznie przekazywane wspólnikom. Prędzej czy później jednak do podziału zysków dochodzi i wówczas spółka jest opodatkowana podatkiem (ryczałtem od dochodów kapitałowych). Opodatkowaniu podlega również dywidenda wypłacana ze spółki udziałowcom (akcjonariuszom). W przypadku wspólników, którzy są osobami fizycznymi, opodatkowanie następuje na szczególnych zasadach. Rozwiązania tej nowej, alternatywnej formy opodatkowania omawiamy w postaci procedur podatkowych.
Kto może skorzystać z opodatkowania ryczałtem?
Możliwość opodatkowania estońskim CIT dotyczy podatników, którzy podlegają w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Do tego systemu mogą przystąpić wyłącznie spółki z o.o. i spółki akcyjne, o ile ich wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne, a one same nie posiadają udziałów w innych spółkach. Należy także spełniać warunki inwestycji w środki trwałe i utrzymania odpowiedniego zatrudnienia.
Procedura Warunki podmiotowe opodatkowania estońskim CIT ma na celu zaprezentowanie warunków podmiotowych, który chciałby być opodatkowany w formie ryczałtu.
Dodatkowe wymogi
U podatników korzystających z tej formy opodatkowania może powstawać siedem rodzajów dochodów – szczegółowo prezentuje je procedura Dochód stanowiący przedmiot opodatkowania w formie ryczałtu od dochodów spółek kapitałowych.
Jeden z ww. rodzajów dochodu podlegającego opodatkowaniu ryczałtem powstaje, jeżeli u podatnika wystąpiły ukryte zyski. Czy u podatnika korzystającego z estońskiego CIT powstał dochód z ukrytych zysków pozwala ustalić procedura Ukryte zyski.
Opodatkowanie ryczałtem wymaga także ponoszenia nakładów inwestycyjnych, większych od ustalonej na ostatni dzień roku podatkowego poprzedzającego opodatkowanie ryczałtem wartości początkowej środków trwałych z grup 3-8 KŚT (bez samochodów osobowych, samolotów i innych składników majątku służących głównie celom osobistym wspólników lub ich rodzinom) o:
- 15%, jednak nie mniej niż 20.000 zł dla dwóch kolejnych lat opodatkowania ryczałtem, albo
- 33%, jednak nie mniej niż 50.000 zł w okresie czterech lat opodatkowania ryczałtem – w stosunku do ustalonej na ostatni dzień roku podatkowego poprzedzającego odpowiednio 2-letni albo 4-letni okres opodatkowania ryczałtem wartości początkowej środków trwałych zaliczonych do grupy 3–8 Klasyfikacji, z wyłączeniem samochodów osobowych, środków transportu lotniczego, taboru pływającego oraz innych składników majątku służących głównie celom osobistym udziałowców albo akcjonariuszy lub członków ich rodzin.
Procedura Kwalifikacja wydatków jako nakładów inwestycyjnych dla celów opodatkowania estońskim CIT ma za zadanie przedstawienie kryteriów, od których uzależnione jest zaliczenie wydatków podatnika do tzw. nakładów inwestycyjnych, które podatnik ryczałtem ma obowiązek ponosić, aby korzystać z tej formy opodatkowania.
Z kolei procedura Odpisy na specjalny fundusz inwestycyjny jako koszty uzyskania przychodów przy opodatkowaniu estońskim CIT ma za zadanie zaprezentowanie warunków, od których uzależnione jest zaliczenie odpisów na specjalny fundusz inwestycyjny do kosztów uzyskania przychodów.
Skutki dla podatnika w przypadku niewłaściwego wydatkowania środków (odpisów) zgromadzonych na specjalnym funduszu inwestycyjnym przedstawia natomiast procedura Brak właściwego wydatkowania środków ze specjalnego funduszu inwestycyjnego przy opodatkowaniu estońskim CIT.
Podatnik opodatkowany w formie estońskiego CIT inaczej rozlicza koszty uzyskania przychodów ze zbycia składnika majątku, który został nabyty w okresie opodatkowania ryczałtem i w przypadku którego cenę nabycia lub koszt wytworzenia, zgodnie z przepisami o rachunkowości, podatnik zaliczał do kosztów. Procedura Koszty uzyskania przychodów ze zbycia składnika majątku po okresie opodatkowania estońskim CIT przedstawia zasady rozliczania w kosztach uzyskania przychodów kosztów z tytułu zbycia składnika majątku, który został zbyty po okresie opodatkowania ryczałtem, zaś został nabyty w czasie opodatkowania w tej formie.
Okres opodatkowania w formie ryczałtu
Wybierając opodatkowanie estońskim CIT, należy złożyć zawiadomienie o wyborze opodatkowania w tej formie do właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie do końca pierwszego miesiąca pierwszego roku podatkowego, w którym ma być opodatkowany ryczałtem. Opodatkowanie w tej formie obejmuje okres bezpośrednio po sobie następujących czterech lat podatkowych wskazany przez podatnika w zawiadomieniu. Procedura Okres opodatkowania estońskim CIT ma na celu przedstawienie zasad rządzących wyborem okresów opodatkowania ryczałtem.
Stawka ryczałtu i terminy zapłaty
Ryczałt wynosi 10%, 15%, 20% lub 25% podstawy opodatkowania. Jego wysokość zależy przede wszystkim od wielkości podatnika, ale również od tego, czy podatnik w okresie stosowania ryczałtu dokonał znaczących nakładów inwestycyjnych. Wysokość ryczałtu oraz warunki zastosowania poszczególnych stawek omawia procedura Wysokość ryczałtu od dochodów spółek kapitałowych.
Terminy zapłaty ryczałtu są różne, w zależności od tego, jaki rodzaj dochodu zostanie uwzględniony w podstawie opodatkowania ryczałtem. Płatność ryczałtu powinna być dokonywana w jednym z pięciu terminów płatności. Terminy te pozwala ustalić procedura Termin zapłaty ryczałtu od dochodów spółek kapitałowych.
Warto zaznaczyć, że wprowadzenie opodatkowania w formie estońskiego CIT nie wyłączyło opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych uzyskiwanych przez osoby fizyczne przychodów z dywidend wypłacanych z zysku spółek korzystających z opodatkowania w formie ryczałtu, jednak w takich przypadkach wysokość łącznego obciążenia została dostosowana do specyfiki nowego modelu rozliczeń, tj. do stawki podatku, zgodnie z którą płacony jest ryczałt od dochodów spółek kapitałowych. Procedura Kwota odliczenia od zryczałtowanego podatku od przychodów uzyskiwanych z dywidend wypłacanych z zysków spółki osiągniętych w okresie opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek kapitałowych pozwala ustalić wysokość kwoty odliczenia od zryczałtowanego podatku od przychodów uzyskiwanych z dywidend wypłacanych z zysków spółki osiągniętych w okresie opodatkowania ryczałtem.
Podstawa opodatkowania ryczałtem
Z nowych przepisów wynikają cztery rodzaje podstaw opodatkowania, wyodrębnione w oparciu o rodzaj dochodu podlegającego opodatkowaniu ryczałem. Przedstawia je procedura Podstawa opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek kapitałowych.
Podatnik, który wybrał opodatkowanie ryczałtem, ustala podstawę opodatkowania w szczególny sposób. Nie ma m.in. możliwości uwzględniania strat podatkowych z lat ubiegłych (gdy był opodatkowany na zasadach ogólnych). Procedura Rozliczenie straty u podatnika wybierającego opodatkowanie estońskim CIT ma za zadanie przedstawienie zasad rozliczania straty podatkowej u podatnika, który wybrał opodatkowanie estońskim CIT.
Domiar zobowiązania podatkowego
W nowelizacji pojawia się po raz pierwszy pojęcie „domiaru”, dotychczas funkcjonujące jedynie w potocznej polszczyźnie. Przepisy przewidują dodatkowe zobowiązanie podatkowe, wynoszące 5% kwoty stanowiącej iloraz kwoty przychodów przekraczających limit uprawniający do ryczałtu i dochodu podatkowanego ryczałtem. Procedura Domiar zobowiązania podatkowego u podatnika opodatkowanego estońskim CIT omawia zasady i przesłanki tzw. domiaru zobowiązania podatkowego u podatnika opodatkowanego estońskim CIT.
Utrata prawa do opodatkowania w formie ryczałtu
W stosunku do podatnika opodatkowanego estońskim CIT w czasie opodatkowania w tej formie mogą mieć miejsce zdarzenia skutkujące utratą prawa do opodatkowania w tej formie. Ich skutek czasowy jest różny.
Opodatkowanie estońskim CIT co do zasady trwa cztery bezpośrednio po sobie następujące lata podatkowe i co do zasady odnawia się automatycznie na kolejny okres 4-letni, chyba że podatnik złoży informację o rezygnacji z opodatkowania ryczałtem w deklaracji , składanej za ostatni rok podatkowy, w którym podatnik był opodatkowany ryczałtem. Podatnik opodatkowany estońskim CIT ma obowiązek ponosić nakłady inwestycyjne w określonej wysokości w okresie 2-letnim, bądź 4-letnim w czasie opodatkowania w tej formie. Zamiast nakładów inwestycyjnych podatnik może ponosić zwiększone – w tych okresach – wydatki na wynagrodzenia.
Brak spełnienia tych warunków skutkuje utratą prawa do opodatkowania estońskim CIT. Procedura Utrata prawa do opodatkowania estońskim CIT ma za zadanie przedstawić przypadki, w których następuje utrata prawa do opodatkowania estońskim CIT, z jednoczesnym wskazaniem momentu tego skutku.
Po utracie (także na skutek rezygnacji) prawa do opodatkowania w formie estońskiego CIT ponowny wybór tej formy opodatkowania jest możliwy dopiero po upływie pewnego okresu. Upływ czasu określonego w przepisach – licząc od końca roku kalendarzowego, w którym podatnik utracił prawo do opodatkowania w tej formie – umożliwia podatnikowi ponowny wybór opodatkowania w formie ryczałtu. Procedura Ponowny wybór estońskiego CIT po wcześniejszej utracie prawa do opodatkowania w tej formie ma na celu zaprezentowanie warunków, które muszą być spełnione, aby zainteresowany podatnik mógł ponownie wybrać opodatkowanie estońskim CIT po wcześniejszej utracie prawa do opodatkowania w tej formie.
Pozostałe regulacje
Spółka opodatkowana estońskim CIT ma pewne obowiązki wobec swoich udziałowców. Przede wszystkim powinny być składane informacje przez takich udziałowców, którzy posiadają w innych podmiotach bezpośrednio lub pośrednio, co najmniej 5% udziałów w kapitale, ogółu praw i obowiązków, tytułów uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym lub instytucji wspólnego inwestowania lub innych praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciel (fundator) lub beneficjent fundacji, trustu lub innego podmiotu albo stosunku prawnego o charakterze powierniczym.
Oświadczenie to nie obejmuje podmiotów, z którymi podatnik nie dokonuje transakcji w jakiejkolwiek formie, w tym z udziałem podmiotów pośredniczących. Udziałowcy powinni złożyć informacje w terminie do końca pierwszego miesiąca każdego roku podatkowego, w którym podatnik jest opodatkowany estońskim CIT, a w przypadku zmiany stanu faktycznego – w terminie 14 dni od dnia zaistnienia tych zmian. Procedura Złożenie oświadczenia przez udziałowców spółki opodatkowanej estońskim CIT ma na celu zaprezentowanie reguł odnoszących się do obowiązku złożenia oświadczenia przez udziałowców spółki opodatkowanej estońskim CIT.
Tak jak zostało to wspomniane, istotą opodatkowania w formie estońskiego CIT jest to, że spółka nie jest faktycznie opodatkowana dopóki wypracowane zyski pozostają w spółce i nie są faktycznie przekazywane wspólnikom. Gdy dojdzie wreszcie do podziału zysków, to spółka jest opodatkowana omawianym ryczałtem. Opodatkowaniu podlega również dywidenda wypłacana ze spółki udziałowcom (akcjonariuszom). W przypadku wspólników, którzy są osobami fizycznymi, opodatkowanie następuje na szczególnych zasadach.
Spółka wypłacająca dywidendę jest płatnikiem zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych i powinna go pobrać z chwilą dokonania wypłaty. Efektywna stawka PIT od dywidend wypłacanych udziałowcom (akcjonariuszom) spółki zależy od statusu spółki oraz sposobu jej opodatkowania estońskim CIT. Procedura Opodatkowanie dywidend wypłacanych osobom fizycznym ze spółek opodatkowanych estońskim CIT prezentuje zasady opodatkowania dywidend uzyskiwanych przez osobę fizyczną, która jest udziałowcem (akcjonariuszem) spółki opodatkowanej estońskim CIT.
Zakończenie okresu opodatkowania estońskim CIT oznacza powrót do ogólnych zasad opodatkowania, w tym m.in. do rozliczania kosztów uzyskania przychodów. Istotnymi kosztami uzyskania przychodów są odpisy amortyzacyjne. Ponieważ w okresie opodatkowania ryczałtem podatnicy ustalają podstawę opodatkowania zgodnie z przepisami o rachunkowości, to po zakończeniu okresu opodatkowania w tej formie konieczne są szczególne regulacje dotyczące odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych, czy też wartości niematerialnych i prawnych używanych w okresie opodatkowania ryczałtem. Procedura Amortyzacja po zakończeniu okresu opodatkowania estońskim CIT prezentuje zasady dokonywania (kontynuowania) amortyzacji środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych po zakończeniu okresu opodatkowania estońskim CIT.
Ta nowa forma opodatkowania, jaką jest ryczałt od dochodów spółek kapitałowych, została także szczegółowo omówiona w komentarzu praktycznym Estoński CIT w praktyce. O jej popularności zapewne przesądzą najbliższe miesiące.
Na temat wszystkich procedur zobacz krótki film film opisujący tę kategorię dokumentów.
redaktor naczelna "Przeglądu Podatkowego"
product manager Procedury Biznes