Podrobienie faktury karane nawet jak najcięższa zbrodnia

Kodeks karny szczegółowo reguluje rodzaje przestępstw związanych z wystawianiem faktur po to, aby skutecznie walczyć z wyłudzaniem VAT. Sankcje są bardzo dotkliwe. Za fałszerstwo faktur z kwotą należności przekraczającą 10 mln zł można trafić za kratki nawet na 25 lat. Sprawca wcale nie musi tu mieć uprawnień do wystawienia faktur.

Najistotniejszym źródłem podatkowych dochodów budżetu państwa jest VAT. Jest to jednak podatek szczególnie podatny na wyłudzenia i nieprawidłowości. Przestępstwa oraz wykroczenia związane z VAT stanowią najliczniejszą grupę zachowań zabronionych, jakich dopuszczają się podatnicy, dlatego jest on szczególnym źródłem zainteresowania fiskusa.

Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe w podatku VAT

Faktura to na gruncie VAT podstawowy dokument potwierdzający dokonanie transakcji i umożliwiający ich właściwe rozliczenie. Podmioty prowadzące działalność gospodarczą są obowiązane do każdorazowego ujawniania, rejestrowania oraz przechowywania dokumentów obrazujących przeprowadzone transakcje gospodarcze. Uchybienia w tym zakresie skutkują odpowiedzialnością karną lub karną skarbową lub z tytułu tzw. czynów fakturowych. Do odpowiedzialności karno-skarbowej może zostać pociągnięty podmiot, który:

• nie wystawia lub odmawia wydania faktury lub rachunku;
• wystawia fakturę lub rachunek w sposób wadliwy, nierzetelny, w tym takim dokumentem się posługuje;
• nie przechowuje wystawionej lub otrzymanej faktury lub rachunku bądź dowodu zakupu towaru;
• dokonuje sprzedaży z pominięciem kasy rejestrującej albo nie wydaje dokumentu z kasy rejestrującej (paragonu fiskalnego) stwierdzającego dokonanie sprzedaży.

Ustawodawca różnicuje sankcję za poszczególne czyny. Najsurowiej traktowany jest ten, kto fakturę lub rachunek wystawia w sposób nierzetelny albo takim dokumentem posługuje się.

Wszystkie rodzaje przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych związanych z fakturami opisuje Katarzyna Dokutin w najnowszym komentarzu praktycznym pt.: Faktura w świetle odpowiedzialności karnej i karno-skarbowej oraz doradca podatkowy dr Adam Bartosiewicz w komentarzu praktycznym, pt.: Przestępstwa i wykroczenia skarbowe w podatku VAT.

Radykalne zaostrzenie kar za wystawianie i posługiwanie się fałszywymi fakturami

Nie tylko przepisy Kodeksu karnego skarbowego, ale i Kodeksu karnego przewidywały wcześniej rozwiązania skierowane na zwalczanie przestępczych zachowań, których przedmiotem są faktury. Chodziło tu przede wszystkim od przepisy dotyczące fałszerstwa materialnego (art. 270 k.k.) i fałszerstwa intelektualnego(art. 271 k.k.) Według ustawodawcy regulacje te nie radziły sobie z rosnącą skalą wyłudzeń. W marcu 2017 r. do Kodeksu karnego wprowadzono więc szczególne typy przestępstw przeciwko wiarygodności faktur:

• podrobienie lub przerobienie faktury (art. 270a k.k.)
• poświadczenie nieprawdy na fakturze (art. 271a k.k.)

Przestępstwa te mogą być popełnione tylko umyślnie. Poza tym przestępstwo z art. 270a § 1 k.k. może popełnić każdy, bez względu na to, czy ma uprawnienia do wystawiania faktur, czy też nie.

Oba typy przestępstw szczegółowo omówił radca prany Łukasz Matusiakiewicz w komentarzu praktycznym pt.: Wyłudzanie VAT - omówienie zmian w Kodeksie karnym.

Nowe przepisy przewidują dla typów podstawowych obu przestępstw górne zagrożenie 8 lat, dla typów kwalifikowanych z art. 270a § 2 i art. 271a § 2 – karę nie niższą niż 3 lata, zaś dla typu kwalifikowanego z art. 277a § 1 – nawet karę 25 lat pozbawienia wolności (nie krócej niż 5 lat). W razie skazania za typ podstawowy lub kwalifikowany, oprócz kary pozbawienia wolności można wymierzyć także grzywnę w wysokości do 3.000 stawek dziennych (art. 277b k.k.).

Doradca podatkowy Krzysztof Radzikowski w artykule pt.: Nowelizacja kodeksu karnego i kodeksu karnego skarbowego w zakresie tzw. przestępstw fakturowych opublikowanym w Przeglądzie podatkowym zwrócił uwagę, że kara 25 lat pozbawienia wolności – po dożywotnim pozbawieniu wolności stanowi najwyższy wymiar kary znany prawu polskiemu i do tej pory przewidziany przez kodeks karny jedynie dla najcięższych zbrodni. Autor wyraził wątpliwość, czy nadużycia finansowe, nawet o znacznych rozmiarach, powinny podlegać tak surowej penalizacji.

Michał Malinowski

product manager działu Księgowość i Podatki