Korekta roczna VAT w JST

W lutym 2024 r. większość jednostek sektora finansów publicznych zobowiązana będzie do przeprowadzenia i wykazania rocznej korekty VAT w stosunku do towarów i usług wykorzystywanych do tzw. działalności mieszanej. Regulujące tę kwestię przepisy należą do jednych z najbardziej skomplikowanych.

Kiedy pojawia się obowiązek korekty rocznej VAT

Obowiązek korekty rocznej za zakończony rok może się pojawić, jeżeli:

• w trakcie zakończonego roku podatnik odliczał proporcjonalnie podatek naliczony (ewentualnie, jeżeli podatnik odliczał podatek w całości lub nie odliczał podatku w ogóle ze względu na zaokrąglenie proporcji do 0% lub 100% na podstawie przepisów art. 90 ust. 10 ustawy z 11.03.2024 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. 2023 r. poz. 1570 ze zm.) - dalej: u.p.t.u.
• jednym z wcześniejszych lat podatnik proporcjonalnie odliczył podatek naliczony przy zakupie (wytworzeniu) środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych (ewentualnie, jeżeli przy dokonywaniu takich zakupów podatnik odliczał podatek w całości lub nie odliczał podatku w ogóle ze względu na zaokrąglenie proporcji do 0% lub 100% na podstawie przepisów art. 90 ust. 10 u.p.t.u.),
• w zakończonym roku u podatnika zaczęły występować zakupy wykorzystywane zarówno do wykonywania czynności opodatkowanych, jak i zwolnionych od podatku (chyba że możliwe było częściowe odliczenie podatku naliczonego od tych zakupów przez wyodrębnienie kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami dającymi prawo do odliczenia – zob. art. 90 ust. 1 u.p.t.u.).

Z dniem 1.07.2023 r. wprowadzona przy tym została możliwość rezygnowania przez podatników z dokonywania korekty rocznej podatku odliczonego z zastosowaniem proporcji (ale nie prewspółczynnika; przepisy, o których mowa, nie są odpowiednio stosowane przy dokonywaniu korekty rocznej podatku odliczonego z zastosowaniem prewspółczynnika), jeżeli różnica między proporcją stosowaną w trakcie zakończonego roku i proporcją ostateczną obliczoną dla tego roku nie przekracza 2 punktów procentowych. Przy czym w przypadkach, gdy proporcja ostateczna jest niższa od stosowanej w trakcie roku proporcji wstępnej, rezygnacja z dokonywania korekty rocznej jest możliwa, jeżeli kwota korekty nie przekraczałaby 10.000 zł (zob. dodane art. 91 ust. 1a i 1b u.p.t.u.). Z możliwości tej podatnicy mogą korzystać po raz pierwszy przy dokonywaniu korekty rocznej za rok 2023.

W konsekwencji wymienionych przypadkach korekta roczna nie jest jednak konieczna, jeżeli:

• proporcja ostateczna za zakończony rok okaże się taka sama jak proporcja wstępna stosowana w tym roku lub obowiązek dokonania korekty wyłącza brzmienie art. 91 ust. 1a i 1b u.p.t.u.,
• w przypadku składników majątku podlegających korekcie rozłożonej w czasie – jeżeli proporcja ostateczna za zakończony rok okaże się taka sama

Odliczenie VAT za pomocą proporcji

Jak wiadomo jednostki samorządu terytorialnego (JST), są w dość specyficznej sytuacji, biorąc pod uwagę swój status względem podatku VAT. Często prowadzą działalność gospodarczą, odliczają VAT korzystając z prewspólczynnika (art. 86 ust. 2a-2h u.p.t.u.) oraz działają w charakterze orangu władzy publicznej. Dodatkowo sytuację komplikuje fakt, że JST  występuje zarówno sprzedaż opodatkowana, jak i zwolniona z opodatkowania VAT – są one zobligowane do stosowania przepisów dotyczących odliczenia podatku za pomocą tzw. współczynnika VAT (art. 90 u.p.t.u).  A co najbardziej problematyczne, dokonanie odliczenia VAT naliczonego wymaga od JST zastosowania obu tych proporcji jednocześnie. Jest zatem wiele trudności, z jakimi zmagają się pracownicy działów finansowo-księgowych w kontekście prawidłowych rozliczeń VAT, łatwo o pomyłkę.

Błędy mogą się pojawić na etapie ustalenia zasad korekty dla danego wydatku, od którego odliczono VAT, ale również na etapie wyliczenia wartości pre-współczynnika VAT, w szczególności, jeśli chodzi o proporcję kalkulowaną na bazie przepisów Rozporządzenia MF w sprawie sposobu określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej w przypadku niektórych podatników.

Dlaczego stosuje się korektę podatku i skąd biorą się problemy z tym związane

Ustawa o VAT zawiera szereg przepisów regulujących zasady dokonywania korekty odliczonego podatku, z których znaczną część stanowią przepisy dotyczące korekty rocznej. Zasady urealnienia odliczenia VAT dokonanego za pomocą wstępnej proporcji są złożone i różnią się w zależności od rodzaju poniesionych wydatków.

Podstawową kwestią wymagającą ustalenia jest okres, w jakim odliczony VAT podlegać będzie korekcie. Ponadto ważna jest także wartość początkowa czy termin oddania majątku do użytkowania. Jak bowiem wiemy, różne są reguły dotyczące wydatków bieżących, różne też te dotyczące wydatków o charakterze majątkowym.

Trzeba także pamiętać o możliwości dokonania tzw. korekty wieloletniej VAT, a więc będzie ona możliwa w sytuacji, kiedy wydatki na środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne podlegające amortyzacji, a także grunty i prawo wieczystego użytkowania gruntów, o ile zostały zaliczone do środków trwałych lub też wartości niematerialnych i prawnych.

To, co jest również nie małym wyzwaniem dla samorządów to dopełnienie terminów wynikających z ustawy – samorządy zasadniczo wykazują korektę roczną VAT w deklaracji za styczeń składanej do 25. lutego. A sprawozdania budżetowe zawierające dane stanowiące podstawę do wyliczenia rzeczywistej wartości pre-współczynnika VAT za zakończony rok podatkowy przekazywane są do właściwych RIO do 20 lutego. Na wyliczenie ostatecznej pre-proporcji i wartości korekty rocznej zostaje zatem w praktyce niewiele czasu.

Jak właściwie przeprowadzić korektę roczną VAT w samorządach, by nie popełnić błędów podpowiadamy na szkoleniu online z ekspertem p. Agnieszką Bieńkowską, która podaje garść cennych wskazówek a jednocześnie odpowiada na pytania, które nurtują uczestników szkolenia a które mogą stanowić praktyczne wskazówki, jak postąpić w danej sytuacji.

Zmiana zasad korekty rocznej VAT - pamiętaj, że nie zawsze jest to obowiązek

Jak wspominano na początku, w 2023 r. zmieniły się zasady dokonywania rocznej korekty podatku naliczonego w przypadku odliczenia w oparciu o współczynnik VAT.

Przy spełnieniu określonych w przepisach warunków, podatnik może nie dokonywać korekty rocznej podatku odliczonego za pomocą współczynnika VAT (patrz wyżej: Kiedy pojawia się obowiązek korekty rocznej VAT). Ale o czym koniecznie należy wiedzieć, przepisy nie dopuszczają takiej możliwości w przypadku odliczenia dokonanego z zastosowaniem pre-współczynnika VAT i wskazują wprost na istnienie takiego obowiązku.

Tagi:
• LEX Księgowość