Ile czasu mają gminy na opracowanie nowej strategii rozwoju?

Reforma planowania przestrzennego przyniosła wiele zmian, w tym również zmiany przepisów dotyczących zakresu i procedury przygotowania strategii rozwoju gminy. Przygotowanie i opracowanie projektu strategii jest procesem skomplikowanym i wieloetapowym, wymagającym zarówno przeprowadzenia konsultacji społecznych, badań i nierzadko uwzględnienia współpracy z zewnętrznymi ekspertami. Warto pamiętać, że od 1 stycznia 2026 r., strategia stanie się dokumentem obowiązkowym.

Nowy wymiar diagnozy sytuacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej

Strategia rozwoju gminy jest dokumentem planowania strategicznego. To podstawowy i bardzo istotny dokument samorządu lokalnego, który diagnozuje potrzeby i możliwości rozwojowe oraz wyznacza wytyczne dla aktów planowania przestrzennego. Ma on również wpływ na pozyskiwanie przez gminę dofinansowania ze środków zewnętrznych, w tym funduszy europejskich.

Strategia rozwoju gminy została wprowadzona do porządku prawnego wraz z nowelizacją z dnia 13 listopada 2020 r. Ustanowiony nowelizacją system samorządowych strategii rozwoju miał na celu stworzenie możliwości sporządzania przez gminę dokumentu określającego strategię działania w perspektywie średniookresowej, włączenie w pracę społeczności lokalnej oraz stworzenie podstaw do sprawdzania postępów w realizacji założonych celów.

Obecnie tworzenie i posiadanie strategii rozwoju ma dla gminy charakter fakultatywny. Od 1 stycznia 2026 r. strategia będzie miała kluczowe znaczenie w prowadzeniu polityki przestrzennej w gminach. W wyniku reformy planowania przestrzennego z dnia 24 września 2023 r. wprowadzono wymóg przygotowania i przyjęcia przez wszystkie gminy długoterminowej strategii związanej z zagospodarowaniem przestrzennym w gminie.

Strategia rozwoju gminy po reformie

W wyniku reformy wzrosła rola strategii. Część elementów studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy znalazła się jej zakresie. Niemniej, katalog elementów, które strategia powinna zawierać jest otwarty. Podstawowe znaczenie, wśród wytycznych które powinny się w ramach dokumentu pojawić, ma diagnoza sytuacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej, z uwzględnieniem obszarów funkcjonalnych, w tym miejskich obszarów funkcjonalnych. Do zakresu strategii ustawodawca wymienia również szereg innych elementów składowych, które zawarte są w art. 10e ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym.

Strategia powinna być spójna ze strategią rozwoju województwa oraz strategią rozwoju ponadlokalnego obejmującą tę gminę. Dokument ma być sporządzony w formie tekstowej i graficznej w celu zobrazowania treści:

• modelu struktury funkcjonalno-przestrzennej gminy;
• ustaleń i rekomendacji w zakresie kształtowania i prowadzenia polityki przestrzennej w gminie;
• obszarów strategicznej interwencji określonej w strategii rozwoju województwa;
• obszarów strategicznej interwencji kluczowych dla gminy, jeżeli takie zidentyfikowano, wraz z zakresem planowanych działań.

Dodatkowo, na kształt strategii wpływ mogą mieć również przepisy ustaw szczególnych. W efekcie już w procesie przygotowań do realizacji obowiązków może pojawić się już szereg praktycznych wątpliwości.

Jakie wyzwania organizacyjne czekają gminy?

Kto powinien przygotować strategię rozwoju gminy i jej ewaluację, w jakiej kolejności należy realizować poszczególne elementy, czy w tym procesie może uczestniczyć zewnętrzny ekspert? Czy zacząć prace już, żeby zdążyć z procedowaniem, czy zacząć opracowanie jednocześnie z planem ogólnym? Jak interpretować i stosować w praktyce przepisy przejściowe zawarte w nowelizacji?

To przykładowe zagadnienia, z którymi mogą mierzyć się urzędnicy odpowiedzialni za procedowanie strategii rozwoju gminy po reformie planowania przestrzennego. Gminy mają jeszcze dwa lata na przygotowanie i realizację nowych obowiązków, jednakże wiele wskazuje na to, że szereg czynności warto wykonać już przed upływem 31 grudnia 2025 r.

Ułatwienie w interpretacji przepisów oraz ich konsekwencji dla zadań i obowiązków gminnych w zakresie opracowania strategii rozwoju gminy po reformie planowania przestrzennego znaleźć można w komentarzu praktycznym: Strategia rozwoju gminy w praktyce samorządowej. Publikacja omawia zmiany w strategii gminy, jej nowe elementy dodane w ramach reformy planowania przestrzennego i skutki, jakie wywoła w działalności JST. Wskazuje również praktyczne aspekty procedury tworzenia strategii i przygotowania jej aktualizacji.

Równocześnie, warto zwrócić uwagę na nagranie ze szkolenia: Reforma planowania przestrzennego a strategia rozwoju gminy, które pozwoli w formie audiowizualnej zweryfikować i uporządkować wiedzę oraz poznać praktyczne konsekwencje zmian wynikających z reformy planistycznej dotyczące m.in. treści, zakresu, formy, przygotowania i aktualizacji strategii rozwoju gminy.

Tagi:
• LEX Urząd i Obywatele