Pułapki w Kodeksie Cywilnym? Uniknij tych błędów

Prawidłowa interpretacja przepisów to podstawowa umiejętność zdobywana podczas studiów prawniczych. Łatwo jednak o potknięcie, zwłaszcza w gąszczu zawiłych regulacji. Jak zatem nie zgubić się w kodeksowej dżungli?

Przystąpienie do nauki prawa cywilnego jest inauguracją zapoznawania się z przepisami prawa na większości uczelni wyższych. Chociaż wydawać by się mogło, że Kodeks Cywilny jest zwykle tą podstawową ustawą, wielu zapomina, że również w nim tkwią szczegóły mogące wprowadzić w zakłopotanie. Dlatego też przygotowując do kolokwium czy nawet  do egzaminu wstępnego pamiętaj, by unikać tych pułapek w części ogólnej KC.

Wieloznaczność pojęcia formy

Forma czynności prawnej nie zawsze stanowi dokładnie to samo. Zwykle mowa o niej w różnych znaczeniach. Dlatego też nie należy każdej formy utożsamiać w taki sam sposób. Podejście do nauki z tą świadomością znacząco poprawia efektywność zapamiętywania zależności w przepisach. Dzięki temu łatwiej też zrobić adnotacje czy notatki!

Jakie znaczenia pojęcia formy czynności prawnej znaleźć można w części ogólnej Kodeksu Cywilnego? Wymienić można poniższe znaczenia:

• Forma jako określony rodzaj substratu znaku (np. akt notarialny)
• Forma jako sankcja za niedochowanie w/w substratu (ad probationem, ad solemnitatem, ad eventum)
• Forma jako fakt dokonany – wyrażenie woli przy zachowaniu określonego substrat znaku
• Forma jako wymaganie zachowania określonej formy

Istotę tego rozróżnienia możemy zauważyć na podstawie artykułu 73 oraz 77 Kodeksu Cywilnego. Pierwszy stanowi o formie jako wymaganiu, z kolei drugi zarówno jako wymaganiu, jak i fakcie dokonanym.

Nie myl obowiązku z przesłanką

Bardzo częstym błędem początkującego adepta studiowania prawa cywilnego jest pomylenie obowiązku z przesłanką. Podczas nauki należy zwrócić szczególną uwagę na rodzaj powinności oraz konsekwencje niedochowania warunków.

Nie upraszczaj! Łatwo jest powiązać w myślach jedną instytucję z drugą, jednak nie są one tożsame. Pojawiające się na tej podstawie błędy są znaczące i mogą zaważyć na prawidłowym zrozumieniu i interpretacji przepisu. W szczególności należy mieć to na względzie w kontekście wymaganych przez prawo wpisów w różnych rejestrach, tak jak Krajowym Rejestrze Sądowym czy księgach wieczystych.

Przykład? Łatwo można zauważyć to przy analizie art. 109(8) Kodeksu Cywilnego. Na podstawie tego przepisu studenci często stwierdzają, że powstanie prokury wymaga konstytutywnego wpisu do CEIDG lub KRS. Błąd wynika z uproszczenia, polegającego na utożsamieniu obowiązku z przesłanką. Tymczasem zgłoszenie – mimo że stanowi powinność – nie jest tego rodzaju przesłanką.

Kontekst regulacji w Kodeksie Cywilnym

Jedna krótka i prosta zasada może znacząco ułatwić naukę: i to nie tylko przepisów prawa cywilnego, ale też każdej innej ustawy. Zapamiętaj, że uwzględnienie sensu regulacji i umiejscowienie jej w szerszym kontekście ułatwia jej opanowanie. Tak mało potrafi zdziałać tak wiele!

W tym przypadku można przyjrzeć się art. 47 Kodeksu Cywilnego. Na jego podstawie często pojawiają się błędne twierdzenia, w tym, np. że sprzedaż silnika w samochodzie jest niemożliwa. Tymczasem taki wniosek w ogóle nie wynika z powyższego przepisu, a biorąc pod uwagę kontekst instytucji sprzedaży można łatwo dostrzec rozwiązanie.

Sprzedaż jest ze swej natury czynnością zobowiązującą (art. 535 KC). Sprzedaż silnika zamontowanego w samochodzie, a więc stanowiącego jeszcze część składową samochodu (art. 47 §2 KC), oznacza tylko tyle, że czynność ta nie może (póki silnik jest wmontowany) skutkować przejściem własności na kupującego (art. 47 §1 KC.). Czynność jest jednak ważna i sprzedawca-właściciel powinien w celu wykonania umowy wymontować silnik (uprawnienie z art. 140 KC) i przenieść jego własność (jako odrębnej rzeczy) na kupującego.

Nie daj się złapać!

Kodeks Cywilny może być najlepszym przyjacielem każdego prawnika, pod warunkiem, że znane są mu wszystkie pułapki intrepretacyjne. Podczas szkolenia omawiającego Pułapki w przepisach części ogólnej Kodeksu Cywilnego zgłębione zostały zagadnienia mogące stanowić trudność w nauce. Już teraz poznaj LEXOTEKĘ  i nie daj się złapać w sidła ustawodawcy!

Małgorzata Milewicz-Stobińska

product manager LEXOTEKA