Pomoc obywatelom Ukrainy przez organy administracji - kontrola NIK
Agresja rosyjska na Ukrainę skutkowała m. in. falą emigracji obywateli ukraińskich do Polski. Ze względu na masową skalę ucieczki przed wojną oraz krytyczne położenie uchodźców, zaistniała ważna i pilna konieczność udzielenia im pomocy w podstawowych dla życia aspektach. Tylko organy państwa mogły wziąć na siebie ciężar udzielenia tej pomocy. Jak się wywiązały z tych zadań?
Ucieczka przed wojną
Niemal natychmiast po rosyjskiej napaści z 24 lutego 2022 roku w Polsce pojawili się pierwsi uchodźcy, a w ciągu kilku miesięcy wojny na terenie naszego kraju znalazło się ponad 3 miliony ludzi potrzebujących pomocy. W celu przygotowania i realizacji pomocy we właściwy sposób oraz w odpowiednim zakresie uchwalona została tzw. specustawa, czyli ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Zakłada ona szereg instrumentów, które docelowo mają zapewnić uchodźcom różnoraką pomoc, dostęp do edukacji i usług opieki zdrowotnej, świadczeń pomocy społecznej, rynku pracy itd.
Regulacje prawne pomocy uchodźcom i kontrola ich wykonania
W oczywisty sposób największa część zadań spoczęła na organach administracji publicznej, a zwłaszcza jednostkach samorządu terytorialnego. Po ponad roku od wejścia w życie przepisów specustawy (w 2 i 3 kwartale 2023 r. zgodnie z planem pracy Najwyższa Izba Kontroli zweryfikuje prawidłowość i efektywność wykonania tych zadań przez administrację publiczną. Kontrolą zostaną objęte róże organy administracji, a weryfikacja będzie miała na celu odpowiedź na pytanie czy działania podejmowane przez organy administracji publicznej w celu udzielenia pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa były prawidłowe i efektywne?
Ekspercka pomoc w LEX
Uchwalona w szybkim tempie specustawa wyznaczyła ramy prawne udzielanej uchodźcom pomocy. Jak to z reguły bywa - regulacje wzbudziły wiele wątpliwości co do ich stosowania. Pomoc w wyjaśnieniu i prawidłowym zastosowaniu przepisów oczywiście znalazła się w serwisach LEX, także tych dedykowanych administracji samorządowej, czyli LEX Administracja oraz LEX Urząd . Warto wymienić tu zwłaszcza:
- komentarz do specustawy,
- ponad 20 komentarzy praktycznych i poradników o zróżnicowanej treści, zarówno opisujące system pomocy uchodźcom w ogólności (np. Pomoc obywatelom Ukrainy ze strony JST na podstawie specustawy, jak i omawiające branżowe rozwiązania skierowane do oświaty (np. Kształcenie uczniów z Ukrainy w roku szkolnym 2022/2023), pomocy społecznej (np. Jak przyznawać świadczenia pomocy społecznej dla obywateli Ukrainy „krok po kroku”), finansowania czy wsparcia organizacyjnego i finansowego samych samorządów świadczących pomoc obywatelom Ukrainy (np. Wsparcie finansowe dla samorządów na pomoc obywatelom Ukrainy),
- cykl szkoleń online, w tym np. Jak przyznawać świadczenia obywatelom Ukrainy po zmianach w specustawie,
- ponad 60 wzorów ułatwiających stosowanie ustawy, np. Wniosek obywatela Ukrainy o przyznanie zasiłku celowego/stałego/okresowego z pomocy społecznej, z czego ponad 30 także w języku ukraińskim, co pozwala na łatwiejsze zrozumienie pism i decyzji administracyjnych przez ich adresatów,
- odpowiedzi na ponad 1400 pytań zadanych przez użytkowników naszych produktów, a więc wyjaśnienia bardzo praktycznych, życiowych problemów.
Przepisy specustawy były wielokrotnie nowelizowane, a wspomniane dokumenty aktualizowane i dostosowywane do bieżącego stanu prawnego. Kto skorzystał z pomocy serwisów LEX mógł sprawnie i zgodnie z prawem wykonywać działania pomocowe wobec uchodźców, a teraz nie musi obawiać się kontroli. LEX to źródło rzetelnych wyjaśnień od ekspertów w różnych dziedzinach, a dodatkowe możliwości zadania im pytania i otrzymania szybkiej, konkretnej odpowiedzi jest nieocenioną pomocą dla każdego, kto ma do czynienia z interpretacją i stosowaniem przepisów prawa.
Bartosz Starczewski
Senior Product Manager