Kontrola trzeźwości pracowników oraz kontrola na obecność innych substancji działających podobnie do alkoholu
W związku z wprowadzeniem nowych przepisów dotyczących kontroli trzeźwości przez pracodawcę pojawia się wiele wątpliwości i pytań zarówno o zasady dokonywania pomiarów jak i uzasadniające je okoliczności. Dodatkowo, pracodawcy mogą przeprowadzić również badanie na obecność środków działających podobnie do alkoholu co jest zupełnym novum w naszym systemie prawnym.
Kiedy i w jaki sposób kontrolę pracodawca może przeprowadzić ?
Kontrolą trzeźwości przeprowadzaną samodzielnie pracodawca będzie mógł objąć takich pracowników, których praca stwarza zagrożenie dla życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub dla mienia jakiegokolwiek, nie tylko mienia pracodawcy.
Jest to kontrola prewencyjna, czyli taka, która będzie przeprowadzana wobec pracowników niewykazujących oznak nietrzeźwości.
Należy mieć na uwadze, że będzie ona również mogła być przeprowadzana samodzielnie przez pracodawcę, w przypadku, gdy pracownicy objęci tą kontrolą będą wykazywali oznaki nietrzeźwości.
Wprowadzenie kontroli trzeźwości, grupy pracowników objętych taką kontrolą i sposób jej przeprowadzania pracodawca będzie ustalał w akcie wewnątrzzakładowym, np. w regulaminie pracy lub obwieszczeniu.
W ramach tej samodzielnie przeprowadzanej kontroli pracodawca będzie mógł badać tylko wydychane przez pracownika powietrze. Badanie będzie mógł przeprowadzić tylko urządzeniem posiadającym ważny certyfikat wzorcowania lub kalibracji.
Czas i częstotliwość przeprowadzania kontroli będą określone w akcie wewnątrzzakładowym.
Pracodawca ustali np. czy codziennie będzie badał wszystkich pracowników objętych kontrolą, czy tylko ich część, czy będzie badał pracowników przed dopuszczeniem do pracy, czy również w czasie jej wykonywania.
O wprowadzeniu kontroli pracodawca będzie musiał poinformować pracowników co najmniej dwa tygodnie przed rozpoczęciem jej przeprowadzania.
Jeśli kontrola trzeźwości nie wykaże obecności alkoholu w organizmie pracownika – pracownik będzie dopuszczany do pracy, a wynik tego badania nie będzie nigdzie przechowywany.
W przypadku, gdy kontrola wykaże, że pracownik jest nietrzeźwy, pracodawca będzie miał obowiązek niedopuszczenia go do pracy, a wynik takiej kontroli umieści w aktach osobowych pracownika.
Pracodawca będzie miał obowiązek poinformowania pracownika, że nie dopuszcza go do pracy z powodu jego nietrzeźwości. Informowanie pracownika może być w dowolnej formie, nawet w ustnej.
Na żądanie pracodawcy lub pracownika będzie mogła być wezwana policja, aby przeprowadziła badanie stanu trzeźwości pracownika – co do zasady alkomatem, ale możliwe jest badanie krwi gdy :
- nie będzie możliwości przeprowadzenia badania alkomatem;
- pracownik odmówi poddania się badaniu alkomatem;
- pracownik zażąda przeprowadzenia badania krwi, pomimo przeprowadzenia badania alkomatem;
- stan pracownika uniemożliwi przeprowadzenie badania alkomatem;
- nie będzie możliwości wskazania stężenia alkoholu z powodu przekroczenia zakresu pomiarowego urządzenia wykorzystywanego do pomiaru.
Z badania trzeźwości policja sporządza protokół z którego następnie przekazuje pracodawcy i pracownikowi pisemną informację zawierającą dane pracownika, datę, godzinę i minutę badania oraz jego wynik.
Pracodawca przechowuje tę informację w aktach osobowych pracownika, jeżeli badanie wykaże, że pracownik był nietrzeźwy.
W przypadku, gdy badanie przeprowadzone przez policję wykaże, że pracownik jest trzeźwy – okres niedopuszczenia pracownika do pracy będzie okresem usprawiedliwionej nieobecności, za który pracownik otrzyma wynagrodzenie.
Jeśli badanie przeprowadzone przez policję potwierdzi, że pracownik znajduje się pod wpływem alkoholu pracodawca – będzie mógł uznać nieobecność nieusprawiedliwioną (bez wynagrodzenia) i zastosować karę porządkową.
Zobacz Kontrola PIP zakładowego procesu weryfikacji trzeźwości
Co z kontrolą osób pracujących zdalnie ?
Zgodnie z wypowiedziami reprezentantów Ministerstwa Zdrowia wynika:
- W ocenie resortu, nie wydaje się możliwe, by pracownicy wykonujący pracę zdalną spełniali przesłanki objęcia kontrolą trzeźwości lub kontrolą na obecność środków działających podobnie do alkoholu. Kontrole takie można bowiem przeprowadzić, gdy są niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia.
- "Co do zasady praca zdalna będzie wykonywana przez pracowników za pomocą urządzeń teleinformatycznych i nie będzie niosła za sobą wysokiego ryzyka dla zdrowia, życia czy mienia" - wskazuje MRiPS.
- "Gdyby jednak pracownicy wykonujący pracę zdalną spełnili przesłanki zawarte we wprowadzanych przepisach, mogą zostać objęci odpowiednią kontrolą, ponieważ to pracodawca będzie ustalał grupę lub grupy pracowników objętych kontrolą i sposób jej przeprowadzenia".
Jakie są zasady doboru grup pracowniczych do kontroli trzeźwości oraz w zakresie substancji działających podobnie do alkoholu? Jak przebiega kontrola PIP zakładowej weryfikacji trzeźwości oraz w zakresie substancji działających podobnie do alkoholu? Czy można przeprowadzić kontrolę trzeźwości oraz w zakresie substancji działających podobnie z alkoholu w przypadku pracowników zdalnych?
Odpowiedzi znajdziesz w opracowaniach opublikowanych w LEX BHP:
- Zasady doboru grup pracowniczych do kontroli trzeźwości oraz w zakresie substancji działających podobnie do alkoholu
- Kontrola PIP zakładowej weryfikacji trzeźwości oraz w zakresie substancji działających podobnie do alkoholu
- Kontrola trzeźwości oraz w zakresie substancji działających podobnie z alkoholu w przypadku pracowników zdalnych
Publikacje zostały przygotowane przez Sebastiana Kryczkę - prawnika, eksperta prawa pracy, problematyki bhp oraz zagadnień kontroli i nadzoru nad przestrzeganiem prawa pracy. Był on pracownikiem merytorycznym Państwowej Inspekcji Pracy, jak również współpracownikiem Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Jako były pracownik PIP posiada bogate doświadczenie w zakresie między innymi poradnictwa, w ramach którego ocenia wątpliwości prawne przez pryzmat zarówno szeroko rozumianego prawa pracy, jak również kompetencji kontrolno-nadzorczych inspektorów pracy.
Maria Kubacka
Product Manager BHP