Mediacja po reformie KPC

Na skutek dokonanej nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego wprowadzono wiele zmian w zakresie mediacji. Zmiany dotyczą m.in. sposobu poboru i przyznawania wynagrodzenia mediatora oraz wprowadzenia posiedzenia mediacyjnego na odległość.  Zmianie ulega też podstawa prawna wydawania postanowień o skierowaniu do mediacji.

Mediacja występuje w procesie cywilnym od prawie 15 lat. Jest uregulowana w drugim dziale Kodeksu Postępowania cywilnego. Nowelizacja z 2019 roku zmodyfikowała wynagrodzenia przyznawane mediatorowi i zwroty wydatków związanych z prowadzeniem mediacji, natomiast w roku 2023 zostało to doprecyzowane. Uregulowano również wtedy kwestie, które nie były do tej pory przedmiotem unormowania, ale wywoływały liczne wątpliwości - objęcie ugodą mediacyjną roszczeń nieobjętych pozwem czy objętych różnymi postępowaniami cywilnymi. Przede wszystkim jednak wprowadzona została możliwość przeprowadzenia posiedzenia mediacyjnego na odległość. Zaktualizowana została również podstawa prawna postanowień o skierowanie do mediacji.

Na czym polega mediacja?

Mediacja należy do alternatywnych metod rozwiązywania sporów (ADR, ang. Alternative Dispute Resolution). Jej cechą charakterystyczną jest udział bezstronnej i neutralnej osoby trzeciej w postępowaniu mediacyjnym (zwanej mediatorem), której zadaniem jest wspieranie stron w dążeniu do zawarcia ugody. Postępowanie mediacyjne przeprowadza się w wyniku zawarcia umowy o mediację (mediacja umowna) lub skierowania do mediacji przez sąd (mediacja sądowa lub bardziej poprawnie – mediacja ze skierowania sądu). Przedmiotowe postępowanie ma charakter pozasądowy i fakultatywny.

Co zmieniło się w mediacji?

W odniesieniu do mediacji znowelizowane zostały przepisy dotyczące: 

• wynagrodzenia i zwrotu wydatków związanych z przeprowadzeniem mediacji. W części niewypłaconej przez strony, na wniosek mediatora ustala i przyznaje je sąd.
• pouczenia stron o kosztach postępowania mediacyjnego i sposobie pobierania należności jeszcze przed przystąpieniem do niego,
• sposobu poboru i przyznawania wynagrodzenia mediatora,
• doprecyzowanie maksymalnej kwoty kosztów
• zwrotu wydatków związanych z prowadzeniem mediacji,
• podstawy prawnej wydawania postanowień o skierowaniu do mediacji i postanowień o zatwierdzeniu ugody mediacyjnej na posiedzeniu niejawnym.

Korzyści wynikające z mediacji  

Pomimo prawie 15 letniego okresu obowiązywania przepisów dotyczących mediacji w sprawach cywilnych, jest ona stosunkowo rzadko wykorzystywana. Przyczyny tego stanu rzeczy są różne, jednak na plan pierwszy wysuwa się niska świadomość społeczna na temat istoty postępowania mediacyjnego. Dużym utrudnieniem jest też przekonanie, że mediacja znacznie przedłuża postępowanie przed sądem, zwłaszcza jeśli nie kończy się ugodą.   

W rzeczywistości mediacja może przynieść znaczne korzyści dla stron, ponieważ uwzględnia ich interesy znacznie skuteczniej niż postępowanie sądowe. Są one wyższym priorytetem niż ustalenie prawdy materialnej. Ryzykiem związanym z przegraną w procesie są straty finansowe i wizerunkowe. Ponadto, uczestnikom mediacji, co do zasady, zależy na poufności informacji pojawiających się w trakcie rozmów. W przypadku mediacji będą one znane wyłącznie zainteresowanym stronom, potencjalnie zapobiegając przyszłym pozwom. Dzięki bezpośredniości mediacji pożądany efekt można osiągnąć szybciej. Dialog przy użyciu bezstronnego mediatora jest spokojniejszą i znacznie przystępniejszą dla psychiki strony formą rozwiązania konfliktu, niż rozprawa sądowa.

(zob. A. Wąsowska, Mediacja - korzyści dla pracownika i pracodawcy, PPlus.2019/11/106-107)

(zob. M. Skibińska, Mediacja po reformie KPC, LEX/el. 2023)

Milena Frączek

Młodsza Redaktor

Dział Zarządzania Produktami

Tagi:
• LEX Kancelaria Prawna