Rewolucyjny wyrok TK w sprawie definicji budowli i budynków

Trybunał Konstytucyjny orzekł w wyroku z dnia 4.07.2023 r. w sprawie o sygn. SK 14/21 o niekonstytucyjności definicji budowli z ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Przepis (art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych) ma utracić moc po upływie półtora roku od ogłoszenia orzeczenia. Szykują się zatem spore zmiany w podatku od nieruchomości, w tym stworzenie przez ustawodawcę zupełnie nowej definicji budowli na potrzeby podatku od nieruchomości. Obecnie Ministerstwo Finansów czeka na uzasadnienie do przedmiotowego orzeczenia.

Skąd wziął się problem z właściwą definicją budowli na potrzeby podatku od nieruchomości?

Rozstrzygany przez TK problem konstytucyjny koncentrował się wokół określenia przedmiotu opodatkowania podatkiem od nieruchomości w odniesieniu do budowli na podstawie przesłanek pozaustawowych. Sprawa, dotyczyła kwestii, w której powstało pytanie, czy silos do przechowywania zbóż podlega opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości. Mimo, że Trybunał w przeszłości już zajmował stanowisko dotyczące wątpliwości odnośnie do definicji legalnej budowli na potrzeby podatku od nieruchomości, wskazując wprost na konieczność jej zmiany (m.in. w wyroku z 13 .09.2011 r.,P 33/09 oraz postanowieniu sygnalizacyjnym z 15.12.2020 r., S 3/20 lub też w wyroku z 13.12.2017 r.), gdzie stwierdził jego niezgodność z Konstytucją, ale tylko w zakresie, w jakim „umożliwia uznanie za budowlę obiektu budowlanego, który spełnia kryteria bycia budynkiem”.

Spory między podatnikami a samorządami lokalnymi na tym tle ciągną się od bardzo dawna i dotyczą często wielomilionowych kwot. Samorządy, które w tych kwestiach są organami podatkowymi, pobierają co roku podatek od budowli w wysokości 2% ich wartości, nie są to więc małe kwoty. Sama niejednoznaczność definicji budowli powodowała, że za budowle uznawano takie obiekty, jak np. elektrownie wiatrowe, obudowy wyrobisk górniczych czy właśnie rzeczone silosy do przechowywania płodów rolnych. Przy tym, o wartości takich obiektów (a tym samym o wysokości opodatkowania) często decydowało głównie ich techniczne wyposażenie.

Co nowego wnosi wyrok TK z 4 lipca 2023 r.? 

Najnowszy Wyrok TK, w przeciwieństwie do wydawanych uprzednio, nie ma charakteru interpretacyjnego. Tym razem, Trybunał stwierdził, że to nie określone rozumienie omawianego przepisu jest niezgodne z Konstytucją, tylko przepis (art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych) definiujący budowlę na potrzeby podatku od nieruchomości.

Wyrok ten z pewnością odegra ogromną rolą w tworzeniu nowych regulacji dotyczących podatku od nieruchomości, jednak dokładne założenia w tym zakresie poznamy dopiero po wydaniu przez TK uzasadnienia pisemnego wyroku (SK 14/21).

Czy nowa definicja budowli może wpłynąć na wysokość podatku od nieruchomości? 

Trybunał jasno wskazał, że art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych utraci moc obowiązującą po upływie 18 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw. Obliguje to Ustawodawcę do ustalenia nowej definicji budowli, (bez szczegółowych wytycznych ze strony TK co do kształtu definicji), tak by już w 2025 r. mogła ona obowiązywać.

Jednak póki ustawodawca nie przedstawi projektu nowelizacji ustawy o podatkach i opłatach lokalnych trudno przewidywać, jaki będzie zakres opodatkowania podatkiem od nieruchomości budowli. Jedyne co wiemy, to to, że nowa definicja budowli ma być bardziej precyzyjna.

Co ciekawe do tej wielkiej zmiany będą musiały się także przygotować lokalne samorządy, ponieważ nowe przepisy prawdopodobnie wymuszą na nich konieczność przygotowania kadr na wiążące się z nią wyzwania w zakresie obsługi spraw z zakresu podatku od nieruchomości, w tym od strony proceduralnej.

Ponadto, istotnym wyzwaniem jaki napotkają jednostki samorządu terytorialnego w związku z nowelizacją ustawy o podatkach i opłatach lokalnych wydaje się również kwestia planowania budżetu na 2025 r. Istnieje znaczne ryzyko, że zmiany będą wprowadzone pod koniec 2024 r., a jeśli tak będzie, to władzom JST zostanie bardzo niewiele czasu na ich analizę pod kątem opodatkowania majątku znajdującego się na ich terenie, a następnie oszacowanie dochodów budżetowych z tytułu podatku od nieruchomości w nowym brzmieniu. Jak wiemy, podatek od nieruchomości stanowi kluczowe źródło dochodów gmin, należy uznać, że temat ten będzie jednym z kluczowych elementów planowania budżetowego gmin w najbliższym czasie.

Jak jednak będzie w rzeczywistości przekonamy się niebawem, tymczasem czekamy na uzasadnienie do wyroku z 4 lipca br. oraz na kolejne ruchy po stronie ustawodawcy.

Tagi:
• LEX Księgowość