Nowa dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (EPBD) - najważniejsze wymagania i wyzwania

28 maja 2024 r. weszła w życie nowa dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (EPBD). Celem jest zmniejszenie zużycia energii w budynkach oraz ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. Jakich narzędzi używa regulacja w tym celu? Które z wyzwań należy uznać za kluczowe dla realizacji założeń dyrektywy?

O dyrektywie EPBD i wynikających z niej zmianach w prawie piszemy w LEX Prawo Europejskie. W dostępnym w programie komentarzu praktycznym autor opracowania - dr hab. inż. Arkadiusz Węglarz z Politechniki Warszawskiej, analizuje ujęte w regulacji rozwiązania służące poprawie efektywności energetycznej budynków oraz przedstawia wyzwania związane z wdrażaniem najważniejszych celów dyrektywy.

1. Narzędzia służące poprawie efektywności energetycznej budynków

Spośród różnych rozwiązań przewidzianych przez dyrektywę EPBD autor zwraca uwagę i omawia aż 10 narzędzi służących poprawie efektywności energetycznej budynków. Są to:

1. wymóg bezemisyjności nowych budynków,
2. krajowy plan renowacji budynków,
3. minimalne normy charakterystyki energetycznej dla użytkowanych budynków niemieszkalnych,
4. renowacja zasobów budynków mieszkalnych,
5. wykorzystanie energii słonecznej w nowych budynkach,
6. paszporty renowacji budynków,
7. rezygnacja w perspektywie roku 2040 ze źródeł ciepła w budynkach na paliwa kopalne,
8. punkty kompleksowej obsługi,
9. bazy danych dotyczące charakterystyki energetycznej budynków oraz
10. klasy charakterystyki energetycznej na świadectwach charakterystyki energetycznej budynków.

Poniżej przybliżono dwa przykładowe instrumenty omówione przez autora.

Chcesz zapoznać się z pełną treścią analizy dyrektywy EPBD? Zamów już dziś bezpłatny, dwutygodniowy dostęp testowy do programu LEX Prawo Europejskie.

1.1.   Wykorzystanie energii słonecznej w nowych budynkach

Jednym z instrumentów wprowadzonych przez dyrektywę EPBD jest wymóg montażu na budynkach instalacji fotowoltaicznych. Wymóg ten jest rozpisany w czasie w zależności od rodzaju budynku. Plan wynikający z dyrektywy budynkowej ma objąć:

• od 31 grudnia 2026 r. wszystkie nowe publiczne oraz niemieszkalne budynki, z powierzchnią użytkową powyżej 250 m²,
• od 2028 r. wszystkie istniejące budynki publiczne, z powierzchnią użytkową powyżej 2000 m², od 2029 r. z powierzchnią użytkową powyżej 750 m², a od 2031 r. z powierzchnią użytkową powyżej - 250 m²,
• od 2030 r. wszystkie nowe budynki mieszkalne oraz wszystkie zadaszone parkingi przylegające do budynków oraz
• od 2028 r. wszystkie istniejące budynki niemieszkalne z powierzchnią użytkową powyżej 500 m², w których przeprowadza się gruntowną renowację, renowację dachu lub jakiekolwiek inne prace wymagające pozwolenia.

Autor opracowania podkreśla, że kluczowym problemem, jaki może wystąpić we wdrażaniu omawianego wymogu dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, jest konieczność rozbudowy istniejących sieci elektroenergetycznych i budowy stosunkowo kosztownych magazynów energii (nie tylko elektrycznej). Potrzebna będzie też zmiana sposobu zarzadzania siecią, np. zastosowania bilansowania lokalnego, promocja auto-konsumpcji i zastosowanie metod zarzadzania stroną popytową (DSR).

1.2.   Rezygnacja w perspektywie roku 2040 ze źródeł ciepła w budynkach na paliwa kopalne

Innym omawianym instrumentem przez dr. hab. A. Węglarza są ograniczenia w stosowaniu indywidualnych kotłów na paliwa kopalne, które nie tylko przyczyniają się do zjawiska globalnego ocieplenia, ale także pogarszają jakość powietrza w miejscach ich użytkowania. Z dyrektywy EPBD wynika, że państwa członkowskie UE powinny dążyć do stopniowego wycofywania indywidualnych kotłów zasilanych paliwami kopalnymi i informacja o nieudzielaniu zachęt finansowych dla kotłów zasilanych paliwami kopalnymi od 1 stycznia 2025 r. Podkreślenia wymaga jednak, że pomimo wprowadzonych ograniczeń, dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków dopuszcza dofinansowywanie kotłów na paliwa kopalne w pewnych ściśle ograniczonych przypadkach. Chodzi o sytuację, w której taki kocioł będzie elementem składowym systemów hybrydowych, na przykład układu kotła gazowego połączonego z pompą ciepła lub kolektorami słonecznymi.

2. Wyzwania związane z wdrażaniem przepisów dyrektywy EPBD

Zdaniem autora analizy do kluczowych wyzwań związanych z wdrażaniem dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków należą:

• duże koszty budowy nowych i modernizacji istniejących budynków do poziomu bezemisyjnych obiektów,
• brak odpowiednio wykwalifikowanej kadry pracowników budowlanych do realizacji wyzwań i wymogów płynących z dyrektywy EPBD,
• konieczność zmian wielu przepisów prawnych w dziedzinie budownictwa i opracowania nowych metodologii, a także
• opór niektórych grup społecznych przeciw polityce klimatycznej Unii Europejskiej.

Warto przybliżyć to ostatnie z wyzwań, chociażby dlatego, że dość szybko uobecniło się ono w przestrzeni publicznej.

2.1.   Opór niektórych grup społecznych przeciw polityce klimatycznej Unii Europejskiej

Dr hab. A. Węglarz zwraca uwagę na istnienie wokół wdrażania dyrektywy EPBD szeregu mitów i niedomówień. Jako przykłady fałszywych informacji oraz wprowadzania opinii publicznej w błąd podaje następujące publiczne twierdzenia:

• "domów w najgorszej klasie charakterystyki energetycznej nie będzie można wynająć lub sprzedać bez wcześniejszej modernizacji". Zdaniem autora analizy nigdzie w dyrektywie EPBD nie ma takiego zapisu, a nawet przesłanek;
• "wymóg renowacji spowoduje wywłaszczenie wielu właścicieli mieszkań". Dr hab. A. Węglarz podkreśla, że decyzje inwestycyjne dotyczące remontów zawsze będzie podejmował właściciel budynków, a dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków obliguje państwa członkowskie do zapewnienia całościowego wsparcia wszystkim gospodarstwom domowym, ze szczególnym uwzględnieniem gospodarstw domowych dotkniętych ubóstwem energetycznym i budynków o najgorszej charakterystyce energetycznej. Dyrektywa podaje też rozwiązania ułatwiające podjęcie decyzji o etapowej termomodernizacji np. paszport renowacji, co rozłoży koszty inwestycyjne na wiele lat;
• "dyrektywa, narzucając krajom unijnym radykalne rozwiązania, przesądza całkowicie o losach sektora budowlanego w Polsce". Autor opracowania podkreśla, że dyrektywa EPBD pozostawia wiele decyzji w sprawie jej wdrażania na poziomie krajowym. Poza tym zawsze przewidziana jest możliwość zmian po okresowej ocenie poziomu wdrażania dyrektywy. Jest to wielce prawdopodobne biorąc pod uwagę fakt, że dyrektywa została przyjęta przez państwa członkowskie niewielką większością głosów, a w wyniku wyborów europejskich do Parlamentu Europejskiego dostało się wielu posłów przeciwnych obecnym zapisom dyrektywy.

Rafał Bujalski

Senior Product Manager

LEX Prawo Europejskie

Tagi:
• LEX Prawo Europejskie