Wykonywanie zawodu ratownika medycznego w świetle nowej ustawy

22 czerwca 2023 r. wejdzie w życie ustawa o zawodzie ratownika medycznego oraz samorządzie ratowników medycznych. Nowa ustawa wprowadza szerokie zmiany m. in. w zakresie prowadzenia dokumentacji medycznej i stwierdzania zgonu podczas akcji medycznej. Placówkom medycznym i samym ratownikom pozostało już niewiele czasu na zapoznanie się z nimi.

Przedmiotem ustawy o zawodzie ratownika medycznego oraz samorządzie ratowników medycznych - dalej u.z.r.m. - są przede wszystkim zasady i warunki wykonywania tego zawodu. Dotychczas były powierzchownie uregulowane w ustawie o Państwowym Ratownictwie Medycznym. Istotne zmiany dotyczą m.in. zasad stwierdzania zgonu podczas akcji medycznej czy prowadzenia dokumentacji medycznej. Duże zmiany wprowadzono również w zasadach postępowania z pacjentem (dotyczą one m.in. uzyskiwania zgody na udzielenie świadczenia czy dopuszczalności niepodjęcia czynności ratunkowych). Zmodyfikowano również obowiązek rozwoju zawodowego (w tym zasad kształcenia podyplomowego) czy warunek uzyskania wpisu do rejestru ratowników medycznych. Poznaj najważniejsze zmiany z punktu widzenia ratowników jakie wprowadzi nowa ustawa, dzięki serii komentarzy praktycznych!

Nowe obowiązki ratowników medycznych w świetle ustawy

Głównym celem uchwalenia ustawy było kompleksowe uregulowanie wykonywania zawodu ratownika medycznego. W konsekwencji w ustawie znalazł się szereg nowych obowiązków. Oto najważniejsze z nich.

Stwierdzenie zgonu pacjenta przez ratownika medycznego

Na mocy nowych przepisów ratownicy medyczni będą mogli stwierdzić zgon pacjenta, jeżeli dojdzie do niego w trakcie akcji medycznej (art. 33 ust. 1 pkt 5 u.z.r.m.). Jej ramy czasowe wyznacza przyjęcie zgłoszenia albo powiadomienia o zdarzeniu przez dyspozytora medycznego. Zatem obowiązek ten dotyczy wyłącznie sytuacji, w której zgon nastąpił po takowym zawiadomieniu. Jest to związane z brakiem obowiązku podjęcia czynności ratunkowych w sytuacjach, które określa art. 56 u.z.r.m.

Ekspertka, Tamara Zimna, przypomina też, że zmienią się przepisy ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych. W scenariuszu opisanym wyżej, który zakłada zgon w trakcie trwania akcji ratunkowej, ustalenie jego przyczyny i daty będzie należało do obowiązków kierownika zespołu ratownictwa medycznego. On również będzie odpowiedzialny za wypełnienie karty zgonu.

Jak sporządzić kartę indywidualną ratownika medycznego?

Ustawa modyfikuje też zasady prowadzenia dokumentacji medycznej przez ratowników medycznych. Ratownicy udzielający świadczenia zdrowotnego w podmiotach, które nie mają obowiązku prowadzić dokumentacji medycznej, są zobowiązani do prowadzenia karty indywidulanej ratownika medycznego. Wszelkie świadczenia, które będą udzielane pacjentowi, np.:

• podczas transportu sanitarnego i medycznego,
• w izbach wytrzeźwień,
• w ramach ratownictwa wodnego lub górskiego,

będą musiały być odnotowane w karcie. Jej wzór określi rozporządzenie, którego projekt dostępny jest TUTAJ. Art. 53 ust. 2 ustawy określa wszystkie niezbędne dane dot. pacjenta. Kopię wypełnione karty ratownik będzie musiał przekazać pacjentowi i placówce.

Ratowniku, zarejestruj się

Po 22.06.2024 r. nie będzie możliwe wykonywanie zawodu ratownika medycznego bez wpisu do rejestru ratowników medycznych i posiadania dokumentu "Prawo wykonywania zawodu ratownika medycznego". Powstają dwa publiczne rejestry, do których przedstawiciele tego zawodu będą musieli się wpisać - niezależnie czy wykonują ten zawód stale czy tymczasowo i okazjonalnie. Wpis do rejestru będzie decydował również o dołączeniu do samorządu zawodowego - bez niego nie będzie to możliwe. Więcej na ten temat w komentarzu praktycznym dostępnym w LEX Ochrona Zdrowia. Wpisy do rejestru będą miały charakter bezpłatny.

Ustawiczny rozwój zawodowy ratownika medycznego

Zmienią się zasady rozwoju zawodowego. Dotychczas do tego obowiązku odnosił się art. 12 ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym. Nowa ustawa do form rozwoju zawodowego zalicza kształcenie podyplomowe lub doskonalenie zawodowe. Co ważne wprowadzono dwie nowe, do tej pory nieuregulowane formy kształcenia podyplomowego dla ratowników medycznych, tj. szkolenie specjalizacyjne oraz kurs kwalifikacyjny. Praktyczny wymiar rozliczania się z udziału w szkoleniach omówiony został w komentarzu praktycznym autorstwa Małgorzaty Paszkowskiej "Ustawiczny rozwój zawodowy ratownika medycznego".

Wytyczne postępowania z pacjentem dla ratowników medycznych  

Oczywistym jest, że ratownicy medyczni są zobowiązani do przestrzegania praw pacjenta. W praktyce jednak często nie było wiadomo, co dokładnie kryje się za tym obowiązkiem wynikającym z art. 2 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Doprecyzowano to w nowej ustawie o zawodzie ratownika medycznego, która szczegółowo określa sposób postępowania z pacjentem. Aby nie narazić się na naruszenie praw pacjenta, ratownik medyczny powinien pamiętać o:

• Przestrzeganiu tajemnicy zawodowej (w tym informacji związanych z pacjentem, a uzyskanych przez niego w związku z wykonywaniem zawodu).
• Udzielaniu informacji o stanie zdrowia pacjenta tylko uprawnionym osobom (nie tylko pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu/osobie przez niego upoważnionej, lecz również innym osobom wykonującym zawód medyczny w zakresie niezbędnym do udzielanych przez nich świadczeń).
• Poszanowaniu intymności i godności pacjenta (zwłaszcza, gdy pomoc udzielana jest w miejscu publicznym).
• Zgłaszaniu niepożądanego działania produktów leczniczych (Prezesowi Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych lub podmiotowi odpowiedzialnemu za wprowadzenie produktu leczniczego do obrotu).
• Przestrzeganiu zasad udzielania świadczeń zdrowotnych, w szczególności, gdy pacjent nie wyraża zgody na jej udzielenie lub nie ma możliwości jej udzielenia ze względu na stan zdrowia.

Szerzej o wytycznych postępowania z pacjentem pisze Tamara Zimna w komentarzu praktycznym "Ratownik medyczny a postępowanie z pacjentem".