Obniżenie kary umownej z uwagi na przyczynienie się wierzyciela
Zgodnie z regulacją kodeksową, jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron. W wypadku możliwości obniżania kary umownej z uwagi na przyczynienie się wierzyciela, pojawiają się jednak wątpliwości.
W linii orzeczniczej: "Obniżenie kary umownej z uwagi na przyczynienie się wierzyciela do niewykonania zobowiązania", M. Krudysz dokonuje analizy orzecznictwa pod kątem wątpliwości co do możliwości obniżenia kary umownej z uwagi na przyczynienie się wierzyciela do niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania.
Kiedy mamy do czynienia z przyczynieniem?
Warunkiem niezbędnym do wystąpienia sytuacji przyczynienia się poszkodowanego jest zaistnienie adekwatnego związku przyczynowego między zachowaniem poszkodowanego a naruszeniem sfery praw i interesów. Można też spotkać poglądy, że oprócz adekwatnego związku przyczynowego potrzebne będzie to, by zachowanie poszkodowanego było obiektywnie nieprawidłowe. Według najbardziej rygorystycznej koncepcji, oprócz powyższych przesłanek, zachowanie poszkodowanego musi być dodatkowo zawinione.
Dlaczego i kiedy obniża się karę umowną?
Sąd może obniżyć wysokości należnej wierzycielowi kary umownej, chroniąc tym samym dłużnika ze względu na zasady słuszności.
Warunkami obniżenia kary umownej są:
- prawidłowe wykonanie przez dłużnika zobowiązania w co najmniej znacznej części,
- złożenie przez dłużnika stosownego wniosku,
- wykazanie przez dłużnika zasadności wniosku poprzez wskazanie na to dowodów,
- wskazanie przez dłużnika przesłanki obniżenia kary umownej.
Czy przyczynienie się wierzyciela może być podstawą do żądania obniżenia kary umownej?
W orzecznictwie sądów prezentowane są dwa odmienne poglądy. Według jednego, przyczynienie się wierzyciela może być podstawą żądania obniżenia kary umownej na podstawie art. 362 k.c.
Według drugiego stanowiska, art. 362 k.c. nie może znaleźć zastosowania do kary umownej albowiem przesłanką powstania obowiązku zapłaty kary umownej nie jest szkoda lecz niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania niepieniężnego, za które odpowiedzialność ponosi dłużnik.
Szczęśliwie, obecnie wydaje się dominować jedna z powyższych koncepcji. Odpowiedź na pytanie, która to z nich, znajdziemy w linii orzeczniczej "Obniżenie kary umownej z uwagi na przyczynienie się wierzyciela do niewykonania zobowiązania"
Co istotne, dopuszcza się uwzględnianie przyczynienia w ramach modyfikowania wysokości kary umownej w wypadku jej rażącego wygórowania.
Wojciech Kowalski
product manager Działu Legal