Obowiązkowy split payment dotknie wrażliwe branże - od 1 listopada nowy mechanizm uszczelniający w VAT

Wszystkie nowe środki, mechanizmy czy procedury wprowadzane w ostatnich latach do ustawy od towarów i usług mają jeden główny cel - uszczelnienie systemu podatkowego. 1 listopada pojawi się nowy - obowiązkowy split payment. Obejmie szereg towarów i usług wrażliwych na oszustwa podatkowe.

Obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności w VAT (z ang. split payment), który zacznie obowiązywać od 1 listopada dotyczy sprzedaży 150 towarów i usług wrażliwych na wyłudzenia VAT. Wśród nich są m.in.:

• smartfony, tablety, komputery i aparaty fotograficzne,
• akumulatory,
• srebro, złoto, ołów,
• części i akcesoria do pojazdów silnikowych,
• maszyny i urządzenia elektryczne, ich części i akcesoria oraz urządzenia elektryczne i ich części,
• odpady szklane, surowce wtórne,
• usługi robót budowlanych, usługi malarskie, usługi szklarskie,
• węgiel i produkty węglowe.

Mechanizmem zostaną objęci podatnicy, których transakcje zasadniczo rozliczane były w procedurze odwrotnego obciążenia, jak też transakcje, do których stosuje się solidarną odpowiedzialność nabywcy.

Szczegółowe zagadnienia dotyczące:

• obowiązku przyjęcia płatności w mechanizmie split payment,
• możliwości dokonywania płatności zbiorczej,
• sankcji oraz
• aspektów proceduralnych

- wyjaśnił w komentarzu praktycznym pt.: Obowiązkowy split payment dostępnym w programie LEX, radca prawny Łukasz Matusiakiewicz specjalizujący się w podatku VAT i postępowaniu podatkowym 

Wachlarz środków uszczelniających

Ustawa o VAT już obecnie reguluje sporą ilość mechanizmów, których celem jest zabezpieczenie budżetu Państwa przed wykorzystywaniem rozliczeń VAT do nadużyć podatkowych. Przykładowo na przestrzeni ostatnich lat zostały wprowadzone:

• dobrowolny split payment,
• odwrotne obciążenie,
• odpowiedzialność solidarna,
• STIR
• kasy on-line.

W kolejce czekają już także następne, czyli biała lista podatników VAT oraz nowy plik JPK VAT. Te wszystkie środki są przedmiotem komentarzy praktycznych i poradników prezentowanych w programie LEX. Na szczególną uwagę zasługują:

• komentarz praktycznych pt.: Kasy fiskalne online, którego autorem jest dr Adam Bartosiewicz, znany i ceniony specjalista z prawa podatkowego oraz autor licznych publikacji w programie LEX;
• komentarz praktyczny pt.: Rozszerzenie zakresu informacji przesyłanych przez banki za pośrednictwem STIR - nowelizacja Ordynacji podatkowej, którego autorem jest Mariusz Jabłoński, były pracownik Izby Skarbowej w Katowicach, a obecnie doradca podatkowy; 
• komentarz praktyczny pt.: Biała lista podatników VAT, którego autorem jest Jakub Żach - prawnik zajmujący się kompleksową obsługą klientów w zakresie podatku od towarów i usług oraz doradztwem w dziedzinie kodeksu karnego skarbowego.

Split payment zastąpi odwrotne obciążenie i odpowiedzialność solidarną

W praktyce może okazać się, że nie wszystkie wprowadzane mechanizmy czy procedury są dostatecznie skuteczne i że nie uszczelniają systemu podatkowego w oczekiwanym stopniu. Prowadzone na bieżąco analizy mogą skłonić resort finansów do odpowiednich korekt. Taka korekta nastąpi właśnie 1 listopada 2019 r. Polega ona na rezygnacji z dwóch obowiązujących procedur - odwrotnego obciążenia i odpowiedzialności solidarnej. Przez kilka lat ministerstwo finansów monitorując efekty działania odwrotnego obciążenia zauważyło, że procedura sama w sobie może być przyczyną powstawania nieprawidłowości i w efekcie rozrostu szarej strefy. Mechanizm ten może być wręcz wykorzystywany do dokonywania oszustw. Resort finansów doszedł do wniosku, że mechanizm odwróconego obciążenia, mimo że nastawiony jest na eliminację przestępstw karuzelowych, to w dłuższej perspektywie sam może być furtką dla nowych nieprawidłowości i rozrostu szarej strefy. Dlatego ministerstwo finansów uznało, że skutecznym batem na oszustów działających we wrażliwych branżach będzie obowiązkowy split payment, a nie odwrotne obciążenie.

Wybrane problemy dotyczące odwrotnego obciążenia przedstawił Michał Murawski w komentarzu praktycznym pt.: Odwrotne obciążenie podatkiem VAT w usługach budowlanych.

Obowiązek stosowania powoli zastępuje dobrowolność

Split payment funkcjonuje w wersji nieobowiązkowej już od lipca 2018 r. System zachęt miał doprowadzić do jego powszechnego stosowania. Jednak nie do końca się tak stało, bo firmy bały się utraty płynności finansowej. Temat fakultatywnego stosowania podzielności płatności został bardzo szeroko opisany w komentarzach praktycznych:

• Fakultatywność zastosowania mechanizmu podzielonej płatności, którego autorem jest dr Adam Bartosiewicz oraz
• System zachęt dla podatników dobrowolnie stosujących mechanizm podzielonej płatności autorstwa Radosława Kowalskiego doradcy podatkowego i autora licznych publikacji w programie LEX.

Już na początku prac nad mechanizmem podzielonej płatności resort finansów sygnalizował wprowadzenie obowiązku jego stosowania dla niektórych rodzajów transakcji. Do tego wymagana była jednak uprzednia zgoda Unii Europejskiej. Teraz, gdy wiadomo, że we wrażliwych  branżach split payment trzeba będzie obowiązkowo stosować od 1 listopada, chociaż w Sejmie procedowane są jeszcze drobne poprawki, to przedsiębiorcy już teraz muszą szybko dostosowywać swoje systemy podatkowo-księgowe. Pojawia się też pytanie czy w przyszłości obowiązkowym split paymentem zostaną objęte kolejne towary i usługi.

Michał Malinowski

product manager działu Księgowość i Podatki