Ochrona sygnalistów - z jakimi obowiązkami wiążą się nowe regulacje?
Problematyka sygnalizacji nieprawidłowości i ochrony sygnalistów to wyzwania, przed którymi niebawem staną podmioty z sektora prywatnego i publicznego w całej Europie. Pojawiają się w związku z tym liczne pytania, np.: czy muszę wprowadzać system ochrony sygnalisty w firmie? Co mi grozi jeżeli tego nie zrobię? To już ostatni moment, aby zgłębić temat.
Podczas szkolenia online - Ochrona sygnalistów – nowe regulacje prawne dla organizacji, z którego nagranie jest dostępne w LEX mec. Marzena Rosler-Borakiewicz omówiła wymagania nowej dyrektywy, a także praktyczne aspekty jej wdrożenia w organizacji. Szczególną uwagę Autorka zwróciła na tematykę prowadzenia wewnętrznych postępowań wyjaśniających, których wszczęcie jest często wynikiem informacji pozyskanej od sygnalisty.
Jak przygotować organizację na nowe wymagania prawne?
Jak wskazuje natomiast mec. Beata Baran w dostępnym w LEX komentarzu praktycznym - Ochrona sygnalistów - nowe regulacje prawne dla organizacji wdrożenie mechanizmów związanych z procesem zgłaszania nieprawidłowości to działania wielopłaszczyznowe, wymagające nie tylko wiedzy prawniczej, ale także swoistego dostosowania wewnętrznego organizacji je wprowadzającej. Jako najbardziej domyślny sposób informowania o nieprawidłowościach, zgodnie z postanowieniami dyrektywy 2019/1937, została wskazana ścieżka wewnętrzna. Ma ona priorytet przed raportowaniem zewnętrznym, jeśli naruszeniu można skutecznie zaradzić w ramach konkretnego podmiotu oraz nie ma ryzyka działań odwetowych wobec sygnalisty. Autorka podkreśla, że: "Polityka zgłaszania nieprawidłowości powinna obejmować m.in. sposób przekazywania zgłoszenia, osobę odpowiedzialną za jego odbiór, sposób prowadzenia wewnętrznego postępowania wyjaśniającego, podmioty zobowiązane do przeprowadzenia wewnętrznego postępowania wyjaśniającego, sposób opracowania wniosków z przeprowadzonego postępowania wewnętrznego".
Kto jest zobowiązany do wdrożenia systemów whistleblowingowych?
Do grupy podmiotów obowiązanych do implementacji systemów zgłaszania nieprawidłowości zalicza się zarówno podmioty z sektora prywatnego, jak i publicznego. Dolną granicą ilościową zatrudnianych pracowników w sektorze prywatnym obowiązującą do wdrożenia whistleblowingu jest minimum 50 pracowników. Jednakże pracodawcy z branż podlegający konkretnym unijnym regulacjom prawnym z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, bezpieczeństwa transportu oraz ochrony środowiska są zobowiązani do wprowadzenia systemów sygnalizacji nieprawidłowości niezależnie od ilości posiadanych pracowników. Dla mniejszych podmiotów (zatrudniających od 50 do 249 pracowników) europejski prawodawca przewidział możliwość współdzielenia zasobów do przyjmowania zgłoszeń i prowadzenia postępowań wyjaśniających.
Kto wybiera sygnalistę w danej jednostce?
Jak zauważa mec. Marzena Rosler-Borakiewiczw publikacji dostępnej w LEX - Ochrona sygnalistów – nowe regulacje prawne dla organizacji - odpowiedzi na pytania: "Sygnalista to nie jest stanowisko. Jest to każdy, kto pracuje w sektorze prywatnym lub publicznym i uzyskał informacje na temat naruszeń w kontekście związanym z pracą, w tym co najmniej: pracownicy (także byli, kandydaci do pracy), wolontariusze, stażyści i inne osoby współpracujące z organizacją, nawet jeśli nie otrzymują wynagrodzenia, osoby współpracujące z organizacją na podstawie np. umów B2B, akcjonariusze, wspólnicy i osoby pełniące funkcje w organach jednostki organizacyjnej, wykonawcy, podwykonawcy, dostawcy i osoby działające pod ich nadzorem".
Terminy realizacji obowiązków przewidzianych w dyrektywie 2019/1937
Co do zasady datą graniczną w kontekście wdrożenia dyrektywy jest termin 17.12.2021 r. Do tego momentu państwa członkowskie zostały zobligowane do wprowadzenia przepisów krajowych niezbędnych do wykonania postanowień nowej regulacji unijnej. W przypadku jednak mniejszych podmiotów z sektora prywatnego – zatrudniających od 50 do 249 pracowników, termin wdrożenia nowych obowiązków został przedłużony do 17.12.2023 r.
Warto także zaznaczyć, że długo wyczekiwany projekt ustawy implementującej tzw. dyrektywę o ochronie sygnalistów pojawił się 18 października na stronach Rządowego Centrum Legislacyjnego.
Product manager LEX Kancelaria Prawna