Odwołanie darowizny – budowa strategii procesowej na podstawie orzecznictwa w LEX-ie

Odwołanie darowizny to jedna z trudniejszych kategorii spraw dla pełnomocnika, bowiem jej zastosowanie ma charakter wyjątkowy, a niektóre z przesłanek zasądzenia są nieostre. Podstawą pracy nad argumentacją są więc dokumenty wykładni, jak choćby orzecznictwo. Jak efektywnie przeprowadzić taki proces? Jak z 485 orzeczeń wyłuskać te dwa najważniejsze?

Stan faktyczny, czyli jak odwołanie darowizny może uprzykrzyć życie?

Niezwykle często, zwłaszcza w relacjach rodzinnych, dochodzi do przekazywania dóbr materialnych w drodze darowizny – sformalizowanej bądź nie. Skutkiem tej czynności jest oczywiście przeniesienie własności na obdarowanego. Problem pojawia się jednak wtedy, kiedy z jakichś przyczyn darczyńca, początkowo będący w dobrej sytuacji finansowej i życiowej, popada w niedostatek, a obdarowany nie do końca służy pomocą.

Ustawodawca już wiele lat temu przewidział takie sytuacje i uregulował instytucję odwołania darowizny, która to jednak powinna być stosowana wyjątkowo, w sytuacjach szczegółowo uregulowanych przez przepisy Kodeksu cywilnego.

Wygranie sprawy w sądzie o odwołanie darowizny wymaga od pełnomocnika dokładnie przygotowanej linii argumentacji, opartej o liczne dowody, ale i o wykładnie, bowiem sam ,,niedostatek'' jest pojęciem dość nieostrym. Praca z orzecznictwem jest więc niezbędna, a takiego jest sporo. Przykładowo, w systemie LEX pod przepisem statuującym odwołanie powiązanych jest 485 orzeczeń. Jeśli przyjąć, że na samo przeczytanie jednego orzeczenia należy poświęcić 5 minut, to na przeczytanie ich wszystkich należałoby poświęcić 40 godzin. W praktyce nigdy się tak nie dzieje, a research orzeczniczy jest ograniczony tylko do kilku wybranych pozycji.

Case study: odwołanie darowizny a niedostatek

W 2020 r. doszło do zawarcia umowy darowizny między ojcem (darczyńcą) a synem (obdarowanym). Umowa została sporządzona na piśmie, a strony pozostawały w dobrych stosunkach. Po 3 latach ojciec w wyniku pożaru stracił dom, a firma, w której był zatrudniony na część etatu, zbankrutowała i pozostał z niewielką emeryturą. Poprosił więc wcześniej obdarowanego syna o pomoc, której niestety nie uzyskał. Zwrócił się więc z prośbą o reprezentację do pobliskiej kancelarii radcy prawnego i...

To historia, jakich wiele kończąca się stertą wniosków dowodowych i źródeł wykładni.

Czy muszę czytać wszystkie orzeczenia?

Teoretycznie tak – każda sprawa jest z pozoru inna, a przesłanki odwołania darowizny inaczej uargumentowane. W praktyce jednak część spraw oparta jest o takie same rozważania prawne, a różnice wynikają z przesłanek życiowych, czy też losowych. To, co interesuje profesjonalnego pełnomocnika, to jednak to, jakimi przepisami i wykładnią prawa posłużył się sąd, wydając wyrok określonej treści.

Można więc jasno stwierdzić, że ilość orzeczeń do przeanalizowania się zmniejsza. Tezę tę potwierdza funkcjonalność dostępna w LEX Kompas Orzeczniczy nazwana ,,Orzeczenia seryjne''. Dzięki niej w SIP LEX grupujemy orzeczenia o niemal identycznej treści w zakresie sentencji, opisu stanu faktycznego i uzasadnienia prawnego. Tym sposobem z 485 orzeczeń do przejrzenia pełnomocnik darczyńcy musi przejrzeć ich tylko (!) 249 – a to oszczędność czasu na poziomie niemal 50%.

Orzeczenia podobne – czyli prosta droga w skomplikowanym procesie

Odwołanie darowizny to proces wielowątkowy – należy rozważyć często bardzo skomplikowane okoliczności faktyczne oraz aspekty proceduralne związane ze skutkami tej czynności. Te kwestie już niejednokrotnie były poruszane w orzecznictwie. Zamiast wyszukiwania ich na piechotę możemy skorzystać z funkcji SIP-a, który pozwala nam poruszać się po zbiorach łatwo dostępnych dokumentów powiązanych.

Takie powiązania istnieją również pomiędzy orzeczeniami zbliżonymi merytorycznie do obecnie przeglądanego. Orzeczenia podobne, bo o nich mowa, to nowa kategoria dokumentów wzbogacająca listę dokumentów powiązanych z danym orzeczeniem. Dzięki nim od orzeczenia omawiającego dopuszczalność zwrotu przez obdarowanego wartości wzbogacenia przejdziemy do tego odpowiadającego na pytanie jak do odwołania darowizny podchodzi się w sytuacji, w której przedmiotem umowy jest nieruchomość, jaką treść powinno mieć odwołanie darowizny i jak należy postępować po dokonaniu odwołania.

A czy ktoś mógłby wybrać za mnie?

Tak. Niewątpliwie w obrocie prawnym istnieje taka grupa orzeczeń, które w danej sprawie są najistotniejsze i mają największe znaczenie praktyczne. Czasem ich wybór jest łatwy – są one na tyle mocno umiejscowione w doktrynie i na tyle charakterystyczne, że badanie danej instytucji nie może się obejść bez wspomnienia o nich, jak choćby w przypadku tzw. spraw frankowych i wyroku w sprawie p. Dziubaków.

Czasem jednak ciężko wychwycić, które orzeczenia mogą stanowić podstawę naszej argumentacji. W przypadku ponad 400 orzeczeń związanych z odwołaniem darowizny wybór dwóch najważniejszych wydaje się być niemożliwy. Tak jednak nie jest, bowiem najwybitniejsi badacze i przedstawiciele doktryny robią to za nas poprzez Wybór eksperta. I tak z 485 orzeczeń pozostajemy z 2 najważniejszymi, odpowiadającymi na pytanie, czym właściwie jest niedostatek darczyńcy i kiedy darowiznę można odwołać.

Każda sprawa w pracy prawnika wymaga od niego poświęcenia określonej ilości czasu. To jak dużo go potrzebuje, zależy od wielu czynników: wielości stron, częstotliwości spraw, skomplikowania sytuacji faktycznej, doświadczenia czy ilości przepisów prawnych wymagających przeanalizowania. I tak jak w przypadku odwołania darowizny, tak w wielu innych sprawach czas poświęcony na analizę wykładni nigdy nie jest za długi. Ważnym jest więc rozsądne korzystanie z tego, co dają nam technologia i usługi. A tych na rynku znajdziemy niemało.

Sprawdź, czy i Tobie uda się przyśpieszyć pracę z orzecznictwem, zamawiając dostęp testowy do LEX Kompas Orzeczniczy. W ciągu dwóch darmowych tygodni przekonasz się, czy warto z nami zostać.