Posiadanie samoistne jako warunek nabycia własności rzeczy przez zasiedzenie

Posiadanie samoistne jest stanem, w którym posiadacz zarówno faktycznie włada rzeczą (corpus), jak i przejawia wolę posiadania jej jak właściciel (animus rem sibi habendi). Finalnie może ono doprowadzić do nabycia własności rzeczy. Warto bliżej przyjrzeć się zapatrywaniom judykatury w tej materii, która zwraca uwagę na szereg istotnych szczegółów. Te z kolei mogą odegrać istotną rolę przy zasiedzeniu.

W linii orzeczniczej: "Posiadanie samoistne jako warunek nabycia własności rzeczy przez zasiedzenie", Tomasz Partyk dokonuje pogłębionej analizy orzecznictwa, prezentując zapatrywania judykatury w kwestii posiadania samoistnego, jako przesłanki zasiedzenia własności.

Posiadacz samoistny uzewnętrznia wolę posiadania jak właściciel

Posiadanie samoistne istnieje wtedy, gdy osoba władająca rzeczą zachowuje się tak, jak jej właściciel. Dla przyjęcia, że posiadanie ma charakter samoistny nie jest przy tym konieczne, aby władający rzeczą rzeczywiście wykonywał względem rzeczy konkretne czynności. Kluczowe znaczenie ma to, czy ma on możliwość ich realnego wykonywania, gdyż sama ta możliwość jest wystarczająca dla przesądzenia o istnieniu posiadania i jego charakteru.

Świadomość posiadacza ważna jedynie dla oceny jego złej wiary

O braku samoistności posiadania nie decyduje świadomość posiadacza, iż nie jest właścicielem rzeczy – ta bowiem okoliczność ma znaczenie jedynie dla oceny jego złej wiary. Nawet więc w sytuacji, w której samoistny posiadacz w złej wierze zwraca się do właściciela lub innej osoby, którą uważa za właściciela, z ofertą nabycia własności tej rzeczy w drodze umowy, jego posiadanie nie jest pozbawione przymiotu samoistności, chyba że z innych okoliczności wynika, że rezygnuje z samodzielnego i niezależnego od woli innej osoby władania rzeczą.

Samoistność posiadania podczas zasiedzenia

Dla uzyskania skutku prawnego w postaci zasiedzenia własności koniecznym jest, aby przez cały okres, jaki ustawa przewiduje dla zasiedzenia, posiadanie charakteryzowało się samoistnością. Wymóg posiadania samoistnego nie odnosi się bowiem wyłącznie do chwili objęcia rzeczy w posiadane, lecz do całego okresu posiadania wymaganego do nabycia w ten sposób własności.

Przekształcenie posiadania zależnego w samoistne

Nie jest wykluczone, iż posiadacz rzeczy, będący początkowo posiadaczem zależnym, uzyska w pewnym momencie posiadanie samoistne, przekształcając swój animus w kierunku woli posiadania rzeczy jak właściciel. Dla przyjęcia, że do takiego przekształcenia doszło, niezbędne jest jednak dokonanie dostrzegalnej przez otoczenie manifestacji, w szczególności poprzez demonstrację zachowań świadczących o zawładnięciu rzeczą oraz swobodnym dysponowaniem nią w imieniu własnym i na własną rzecz.

Inne linie orzecznicze

Zagadnienia posiadania i zasiedzenia są obszarami prawa, które doczekały się bardzo licznego i często niejednolitego orzecznictwa. Świadczy o tym bardzo duża liczba linii orzeczniczych dostępnych w programach LEX. Jedynie dla przykładu, można tu wskazać następujące tematy opisane w ramach wspomnianych linii orzeczniczych:

• Zasiedzenie prawa użytkowania wieczystego gruntu
• Dopuszczalność zasiedzenia własności nieruchomości stanowiącej drogę
• Zakres związania sądu wnioskiem o stwierdzenie zasiedzenia
• Dobra i zła wiara posiadacza w kontekście zasiedzenia

Wojciech Kowalski
product manager Działu Legal