Wypowiedzenie stosunku pracy z nauczycielem w okresie ruchu kadrowego
Maj to gorący okres ruchu kadrowego w oświacie. Jest to czas, w którym dyrektorzy szkół podejmują ostateczne decyzje kadrowe związane z organizacją nowego roku szkolnego. Właśnie wtedy pojawia się najwięcej problemów z różnymi aspektami istniejącego lub dopiero nawiązywanego stosunku pracy, a w szczególności z wypowiadaniem nauczycielskich umów o pracę.
Zastosowanie art. 20 KN
W okresie ruchu kadrowego szczególna uwaga dyrektorów szkół i placówek skoncentrowana jest na sferze związanej z zatrudnieniem nauczycieli i organizacją nowego roku szkolnego. Właśnie w tym okresie najwięcej problemów dyrektorów związana jest ze stosowaniem art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela (KN), który umożliwia rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem, gdy w związku ze zmniejszeniem liczby oddziałów w szkole czy zmianą planu nauczania - nie ma możliwości kontynuowania zatrudnienia od 1 września.
Czy przepis art. 20 ust. 1 pkt 2 KN dotyczy wszystkich nauczycieli, bez względu na podstawę i wymiar zatrudnienia?
Jak wskazuje Pan Krzysztof Lisowski w komentarzu praktycznym LEX: przepis art. 20 ust. 1 pkt 2 KN odnosi się wyłącznie do nauczycieli zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy (pełen etat) i na czas nieokreślony, niezależnie od podstawy nawiązanego stosunku pracy (na podstawie mianowania, umowa o pracę). W dalszych wyjaśnieniach podkreśla, że chodzi w nim o takie zmiany w działalności szkoły, które uniemożliwiają „dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć". Podkreślenia wymaga zwrot „dalsze zatrudnianie", z którego wynika, że przepis odnosi się tylko do osób zatrudnionych w pełnym wymiarze zajęć, które to zatrudnienie staje się niemożliwe w obliczu zmian organizacyjnych w funkcjonowaniu szkoły (wyrok Sądu Najwyższego z 16 maja 2006 r., I PK 213/05, OSNP 2007/11-12/153).
Wzór dostępny w LEX: Rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem w razie częściowej likwidacji placówki lub zmian organizacyjnych
Co w sytuacji, jeśli w szkole czy placówce mamy nauczyciela zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy na czas nieokreślony i z powodu zmian organizacyjnych nie można zatrudnić go od nowego roku szkolnego? Jaka powinna być podstawa prawna rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem?
W odpowiedzi na to pytanie, Pan Dariusz Dwojewski w LEX Prawo Oświatowe wyjaśnia, że w tym przypadku dyrektor może rozwiązać umowę o pracę z zachowaniem 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia ze skutkiem na koniec roku szkolnego, na podstawie art. 27 ust. 1 KN.
Wzór dostępny w LEX: Rozwiązanie umowy o pracę z nauczycielem za wypowiedzeniem
Kryteria doboru do zwolnienia
Okoliczności wskazane w art. 20 ust. 1 pkt 2 KN, niejednokrotnie wymuszają konieczność wytypowania konkretnego nauczyciela do zwolnienia. Dlatego też, dyrektor przedszkola, szkoły lub placówki oświatowej powinien dokonać rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem według opracowanych kryteriów, jednak nie jest to obowiązek wyznaczony wprost przepisami prawa. Konieczność opracowania kryteriów wynika jednak z ugruntowanego stanowiska prezentowanego przez sądy. Należy jednak pamiętać, że wyznaczenie nauczyciela do zwolnienia nie może być przypadkowe, ale musi być dokonane według sprawiedliwych i obiektywnych kryteriów, o czym stanowi art. 94 pkt 9 Kodeksu pracy.
Wsparciem dla dyrektorów w opracowaniu kryteriów będzie procedura przygotowana przez Panią Agatę Piszko, dostępna w serwisie LEX Prawo Oświatowe.
Okres wypowiedzenia i możliwość jego skrócenia
Zgodnie z art. 20 ust. 3 KN rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn organizacyjnych następuje z końcem roku szkolnego po uprzednim 3- miesięcznym wypowiedzeniu. Okres wypowiedzenia może być skrócony do 1 miesiąca, i w takim wypadku nauczycielowi przysługuje odszkodowanie za pozostałą część okresu wypowiedzenia w wysokości wynagrodzenia liczonego jak za okres urlopu wypoczynkowego (art. 20 ust. 5 KN).
Przepis art. 20 ust. 5 KN nie zawiera przesłanek, które powinny być uwzględnione - podkreśla Pani Agata Piszko w odpowiedzi na pytanie udzielone podczas szkolenia online. W wyroku z 6.09.2017 r. (I PK 259/16), SN stwierdził że punktem odniesienia jest zatem rozwiązanie nauczycielskiego stosunku pracy na koniec roku szkolnego (czyli na 31 sierpnia). Okres wypowiedzenia może ulec skróceniu wtedy, gdy do złożenia przez pracodawcę oświadczenia o wypowiedzeniu dochodzi - z różnych przyczyn - później niż 31 maja. Skrócenie okresu wypowiedzenia pozwala na rozwiązanie stosunku pracy nauczyciela na koniec roku szkolnego (31 sierpnia), tak aby nowy rok szkolny szkoła rozpoczynała z jednoznacznie ukształtowaną personalnie kadrą nauczycieli.
Odprawa
W sytuacji wypowiedzenia stosunku pracy w trybie art. 20 ust. 1 KN nauczycielowi przysługuje odprawa, która uzależniona jest od podstawy zatrudnienia. W przypadku rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie mianowania – przysługuje odprawa w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, natomiast nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę, przysługują świadczenia określone w przepisach o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (art. 20 ust. 2 KN).
Lidia Smoktunowicz
Senior Product Manager
LEX Prawo Oświatowe