Spór o praworządność w Polsce
Listopad przyniósł kolejne istotne orzeczenia sądowe dotyczące sporu o praworządność w Polsce. Dwa z nich zostały wydane przez sądy europejskie - Europejski Trybunał Praw Człowieka i Trybunał Sprawiedliwości UE. Jedno, najświeższe - przez Trybunał Konstytucyjny.
O wszystkich listopadowych wyrokach piszemy w LEX-ie. W naszych programach znaleźć można także wiele innych publikacji dotyczących sporu o praworządność w Polsce. Tematyka ta jest ponadto nieustannie obecna w artykułach publikowanych w serwisie prawo.pl.
ETPC: Izba Kontroli Nadzwyczajnej nie jest niezależnym sądem
Pierwszym w kolejności chronologicznej z wyroków opublikowanych w ubiegłym miesiącu był wydany 8 listopada przez Trybunał w Strasburgu wyrok w sprawie 49868/19 i 57511/19 (Dolińska-Ficek i Ozimek). Sprawa została wniesiona do ETPC przez dwoje sędziów, którzy ubiegali się o wolne stanowiska sędziowskie w innych sądach. Wobec negatywnej oceny ich kandydatur przez Krajową Radę Sądownictwa, sędziowie odwołali się do Izby Kontroli Nadzwyczajnej SN, która jednak odrzuciła ich skargi. W związku z powyższym sędziowie złożyli skargi do Trybunału w Strasburgu, podnosząc zarzut, że pozbawiono ich prawa do rzetelnego procesu.
W swom wyroku Trybunał stwierdził, że w procedurze powoływania sędziów do Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych doszło do oczywistych naruszeń prawa, podważających legitymację Izby i naruszających istotę prawa do "sądu ustanowionego ustawą". To już czwarte - niekorzystne dla Polski - orzeczenie Trybunału strasburskiego dotyczące zmian w polskim sądownictwie.
Chcesz wiedzieć więcej? Zobacz omówienie ww. wyroku.
TSUE: Delegowanie polskich sędziów do sądów wyższej instancji niezgodne z prawem UE
Kolejny wyrok zapadł w Trybunale unijnym w Luksemburgu. 16 listopada w sprawie C-748/19 - C-754/19 (Postępowania karne przeciwko WB i in.) TSUE stwierdził, że prawo UE stoi na przeszkodzie obowiązującemu w Polsce systemowi, zezwalającemu Ministrowi Sprawiedliwości na delegowanie sędziów do sądów karnych wyższej instancji, z którego to delegowania Minister, będący zarazem Prokuratorem Generalnym, może odwołać sędziego w każdym czasie i bez uzasadnienia.
Chcesz wiedzieć więcej? Zobacz omówienie ww. wyroku.
TK: Trybunał w Strasburgu nie może oceniać statusu jego sędziów
24 listopada w sporze o sądownictwo w Polsce głos z kolei zabrał Trybunał Konstytucyjny. W wyroku o sygnaturze K 6/21 TK wypowiedział się w dwóch kwestiach. Po pierwsze, orzekł, że art. 6 ust. 1 zdanie pierwsze Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności w zakresie, w jakim pojęciem sądu użytym w tym przepisie obejmuje Trybunał Konstytucyjny, jest niezgodny z art. 173 w związku z art. 10 ust. 2, art. 175 ust. 1 i art. 8 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Po drugie, uznał, że przywołany przepis konwencji w zakresie, w jakim przyznaje ETPC kompetencję do oceny legalności wyboru sędziów Trybunału Konstytucyjnego, jest niezgodny z art. 194 ust. 1 w związku z art. 8 ust. 1 Konstytucji.
Trybunał podkreślił, że art. 6 ust. 1 Konwencji nie został zakwestionowany w całości, gdyż ten element umowy międzynarodowej wiążący Polskę, nadal jest częścią krajowego porządku prawnego i może być podstawą skarg składanych składanych przez polskich obywateli do ETPC. Z wyroku wynika natomiast, że TK uważa, iż nie jest sądem, a postępowanie przed nim nie jest postępowaniem sądowym. Skutkiem takiego postawienia sprawy jest brak możliwości kwestionowania powołania sędziów TK.
Chcesz wiedzieć więcej? Zobacz omówienie ww. wyroku.
Spór o praworządność w Polsce - publikacje w LEX-ie
Wymienione publikacje to jedne z wielu opracowań dotyczące tej problematyki w naszych programach. Warto w tym względzie zwrócić uwagę zwłaszcza na komentarze praktyczne analizujące skutki prawne wcześniejszych wyroków dla obrotu prawnego w Polsce:
- Grzelak Agnieszka, Przeniesienie sędziego do innego sądu bez zgody sędziego – konsekwencje prawne wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE z 6.10.2021 r. (sprawa C-487/19 W.Ż.)
- Grzelak Agnieszka, Orzeczenia sędziów powołanych przy udziale nowej KRS – konsekwencje prawne wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE z 6.10.2021 r. (sprawa C-487/19 W.Ż.)
- Kustra-Rogatka Aleksandra, Kontrola konstytucyjności aktu prawa pierwotnego UE w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 7.10.2021 r. w sprawie K 3/21
- Grzelak Agnieszka, Konsekwencje prawne wyroku TSUE z 2 marca 2021 r. A.B. i in. przeciwko Krajowej Radzie Sądownictwa
- Masilunas Kinga, Tymczasowe zawieszenie działalności Izby Dyscyplinarnej polskiego Sądu Najwyższego - co praktyce oznacza postanowienie TSUE z 8.04.2020 r.
- Masilunas Kinga, Sytuacja polskiego wymiaru sprawiedliwości - analiza wpływu wyroku TSUE z dnia 19.11.2019 r., wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5.12.2020 r., uchwały składu połączonych Izb: Cywilnej, Karnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z dnia 23.01.2020 r. na postępowania sądowe i sądowo-administracyjne
W LEX Prawo Europejskie z kolei dostępny jest aktualizowany na bieżąco materiał zawierający listę wszystkich istniejących orzeczeń Trybunałów europejskich odnoszących się do sporu o praworządność w Polsce oraz pełny zbiór publikacji na ich temat. Wśród publikacji znaleźć można: glosy, omówienia orzeczeń, monografie i artykuły.
Więcej zobacz: Zmiany w polskim sądownictwie przed TSUE i ETPC
O praworządności w serwisie prawo.pl
Spór o praworządność jest ponadto nieustannie obecny w artykułach publikowanych w serwisie prawo.pl. Warto w tym względzie zwrócić uwagę zwłaszcza na teksty dotyczące ostatniego głośnego w świecie prawniczym wydarzenia, jakim była konferencja naukowa "Wymiar sprawiedliwości w Polsce - perspektywa przyszłości", organizowana przez Naczelną Radę Adwokacką oraz Instytut Legislacji i Prac Parlamentarnych, nad którą patronat medialny objął właśnie serwis prawo.pl. Na konferencji dyskutowano na temat m.in. ścieżek wyjścia z kryzysu ustrojowego systemu sprawiedliwości w Polsce, ustroju i organizacji wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych i karnych oraz wad postępowania i wzruszalności orzeczeń. Oto lista pokonferencyjnych artykułów, które pojawiły się w serwisie prawo.pl: