Tranzycja prawna w praktyce sędziego

Tranzycja prawna, czyli uzgodnienie płci metrykalnej albo inaczej zmiana oznaczenia płci w dokumentach, to część procesu, obok tranzycji medycznej i społecznej, korekty płci. Korekty płci dokonują osoby doświadczające dysforii płciowej – stanu niezgodności płci odczuwanej z określoną przy urodzeniu i poświadczoną w dokumentach.

Tranzycja prawna

Tranzycja prawna jest istotnym elementem życia osób transpłciowych i niebinarnych, chcących dokonać w Polsce zmiany oznaczenia płci w dokumentach i zmiany imienia. Brakuje uregulowań prawnych – nie znajdziemy norm w polskim prawie, które określałyby procedurę tranzycji prawnej. Istnieje natomiast droga sądowa wypracowana w orzeczeniach Sądu Najwyższego, w ramach której osoba chcąca dokonać uzgodnienia płci metrykalnej, musi pójść do sądu i złożyć pozew przeciwko własnym rodzicom, w ramach powództwa o ustalenie, w trybie artykułu 189 kodeksu postępowania cywilnego. 

Taki konstrukt stawia sędziego, do którego trafia sprawa tranzycji prawnej, w nietypowej sytuacji: jest zmuszony rozstrzygać nieistniejący spór prawny. Poczucie przynależności do określonej płci jest wyłączną sprawą danej osoby i nikt inny nie ma interesu prawnego w tej kwestii poza tą osobą. Poza rodzicami (ewentualnie kuratorem), zgodnie z polskim prawem, do sprawy o ustalenie może też przystąpić prokurator. To dodatkowo komplikuje sprawę i może stać się powodem szczególnie traumatycznych zdarzeń na sali sądowej. Sprawy o uzgodnienie płci wymagają od sędziego szczególnej wiedzy i zaangażowania, by z jednej strony przeprowadzić postępowanie sądowe zgodnie z procedurą, a z drugiej nie narażać powoda i pozwanych na stres czy upokorzenie.

Uzgodnienie płci metrykalnej opracowane w LEX

Produkt LEX zawiera profesjonalne treści, dzięki którym sędzia zdobędzie potrzebną wiedzę. Łatwo je wyszukać w programie LEX, wpisując w wyszukiwarkę LEX Search słowa tranzycja prawna.

Jedną z propozycji dostępnych z listy wynikowej wyszukiwania jest komentarz praktyczny autorstwa Katarzyny Wesołowskiej-Zbudniewiek - Tranzycja prawna krok po kroku z perspektywy sędziego - poradnik. Pani Katarzyna Wesołowska-Zbudniewek jest sędzią sądu okręgowego w Łodzi, w I Wydziale Cywilnym.

Dla mnie jako wydawcy programów z informacją prawniczą dla profesjonalnych prawników, istotne jest by naszymi autorami były osoby z odpowiednią wiedzą, ale i doświadczeniem. Stąd Autorką tego poradnika przygotowanego z myślą o sędziach, ale też profesjonalnych pełnomocnikach, jest sędzia z dużym doświadczeniem sądowym, a także, co istotne, z doświadczeniem orzekania w sprawach o uzgodnienie płci metrykalnej.

Jeżeli używasz programu LEX Kancelaria bądź programu LEX Omega dla Sądów to skorzystaj z tego linku i przejdź bezpośrednio do treści komentarza praktycznego o tranzycji prawnej.

Jeżeli nie masz dostępu do jednego z tych programów – kliknij w ten link i korzystaj z możliwości bezpłatnego testowania przez 14 dni programu LEX Kancelaria Prawna Optimum.

Tranzycja prawna na sali sądowej

Komentarz praktyczny Tranzycja prawna krok po kroku z perspektywy sędziego - poradnik zawiera praktyczne porady dla sędziów, jak prowadzić sprawy z powództwa o ustalenie. Jedną z kwestii poruszonych przez Autorkę jest jak należy zwracać się do osoby wnoszącej pozew o uzgodnienie płci metrykalnej. Sędzia proponuje, by już na początku postępowania zapytać stronę, jak się identyfikuje – jakiego używa imienia i jakich zaimków używa. Używanie właściwych imion i zaimków jest przejawem grzeczności, ale też poszanowania prawa do samookreślania się i własnej tożsamości. Sędzia zwraca też uwagę, że płci się nie zmienia, a jedynie dokonuje się jej korekty. Nie mówimy więc „zmiana płci” tylko tranzycja prawna, zmiana oznaczenia płci w dokumentach czy uzgodnienie płci metrykalnej.

Sędzia Wesołowska-Zbudniewek zauważa, że jeżeli pozwani (czyli rodzice), uznają żądania pozwu o ustalenie, to prowadzenie postępowania dowodowego, w tym dopuszczenie dowodu z opinii biegłych specjalistów jest zbędne. Dalej Sędzia stwierdza, że gdy pozwany uznał powództwo, należy rozważyć, czy nie zachodzą przesłanki wskazane w art. 148(1) Kodeksu postępowania cywilnego i istnieje w związku z tym możliwość rozpoznania sprawy na posiedzeniu niejawnym.

Komentarz praktyczny sędzi Weosołowskiej-Zbudniewek zawiera też wyjaśnienie, dlaczego przyjęto tak wątpliwą z punktu widzenia zasad procesu cywilnego konstrukcję tranzycji prawnej. W moim przekonaniu te uwagi są szczególnie ważne, bo odkrywają stan fikcji prawnej, w której sędzia zmuszony jest ważyć kwestie proceduralne oraz emocje i godność strony postępowania, pamiętając jednocześnie o celu tego konkretnego postępowania – czyli dokonania skutecznego uzgodnienia płci metrykalnej.

Więcej na temat tranzycji prawnej przeczytasz w komentarzu praktycznym w programie LEX. 

W programach LEX znajdziesz dokumenty komentujące w praktyczny sposób istotne zagadnienia praktyki sądowej i pełnomocniczej. Zachęcam do skorzystania z możliwości bezpłatnego testowania naszych rozwiązań dla profesjonalnych prawników – już dzisiaj zamów bezpłatny dostęp na 14 dni. 

Tagi:
• LEX Kancelaria Prawna