TSUE: co ciekawego czeka nas w lutym?
W lutym w Trybunale Sprawiedliwości UE możemy się spodziewać opublikowania kilku wyroków istotnych z punktu widzenia obrotu prawnego w Polsce. Przedstawiony w tekście subiektywny wybór spraw obejmuje takie kwestie jak: prawo antymonopolowe, właściwość miejscowa sądu w sprawach dotyczących odszkodowania za opóźniony lot, prawo pracy, mechanizm "pieniądze za praworządność" i prawo ubezpieczeniowe.
Monopolistyczne praktyki Gazpromu - T-616/18 (PGNiG p. Komisji)
2 lutego Sąd UE ogłosi wyrok w sprawie monopolistycznych praktyk Gazpromu. W sprawie tej Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. zaskarżyło decyzję Komisji kończącą postępowanie antymonopolowe dotyczące nadużywania przez Gazprom pozycji dominującej na rynku dostaw gazu ziemnego do Europy Środkowo-Wschodniej (AT.39816 – sprawa KE vs. Gazprom), akceptując zobowiązania Gazprom i zawierając ugodę z tym podmiotem. Dzięki temu Gazprom uniknął kar za swoje monopolistyczne działania. W swojej skardze spółka PGNiG podniosła m.in. zarzut niezgodności przyjętej decyzji z zasadą solidarności energetycznej poprzez wydanie decyzji sprzecznej z celami unijnej polityki energetycznej oraz z pominięciem jej negatywnego wpływu na europejski rynek dostaw gazu, w szczególności utrwalającej dalszą izolację i utrzymanie warunków niekonkurencyjnych na rynkach gazu państw Europy Środkowo-Wschodniej w stosunku do Europy Zachodniej, pomimo że celem tej polityki jest integracja tych rynków oraz zapewnienie na wszystkich rynkach unijnych równych warunków konkurencji.
Właściwość miejscowa sądu w sprawach dotyczących odszkodowania za opóźniony lot - C-20/21 (LOT Polish Airlines)
Dzień później Trybunał Sprawiedliwości rozstrzygnie kolejny spór z polskim wątkiem, dotyczącym tym razem właściwości miejscowej sądu w sprawach dotyczących odszkodowania za opóźniony lot. W sporze przed sądem krajowym w Niemczech, który wystąpił z pytaniem prejudycjalnym do TSUE, uczestniczą bowiem Polskie Linie Lotnicze "LOT" jako strona pozwana.
Zgodnie ze stanem faktycznym sprawy, strona skarżąca, czyli pasażerowie lotu wykonywanego przez LOT, posiadali rezerwację na lot z Warszawy do Frankfurtu wykonywany przez naszego narodowego przewoźnika z bezpośrednim lotem łączonym z Frankfurtu do Male/Malediwy wykonywanym przez linie Lufthansa. Odlot samolotu LOT uległ jednak opóźnieniu, które dało skarżącym prawo do odszkodowania zgodnie z rozporządzeniem nr 261/2004.
Kluczową kwestią dla stron sporu, którą ma rozstrzygnąć wyrok TSUE, jest odpowiedź na pytanie, który krajowy sąd powinien rozpatrzyć sprawę - czy sąd niemiecki, o co wnoszą skarżący, czy też sąd polski, co niewątpliwie byłoby korzystne dla LOT-u.
Czy pracodawca ma obowiązek zapewnić niepełnosprawnemu inne stanowisko? - C-485/20 (HR Rail)
10 lutego Trybunał Sprawiedliwości odpowie na pytanie, czy pracodawca jest zobowiązany do przeniesienia podwładnego, który stał się niepełnosprawny, na inne stanowisko pracy, zgodne z jego kompetencjami lub zdolnościami, jeśli nie stanowi to dla niego nieproporcjonalnie wysokiego obciążenia i czy taki obowiązek dotyczy również zatrudnionych na okres próbny.
Belgijska sprawa, która trafiła do TSUE, dotyczyła właśnie osoby zatrudnionej w takim charakterze - chodziło o specjalistę konserwatora odpowiedzialnego za utrzymanie kolei, któremu już po zatrudnieniu, w czasie okresu próbnego wszczepiono rozrusznik i w efekcie uznano za niepełnosprawnego. Ponieważ urządzenie to jest wrażliwe na pole elektromagnetyczne emitowane przez tory kolejowe, przedsiębiorstwo, w którym pracowała ww. osoba, stwierdziło, że jest ona trwale niezdolna do wykonywania obowiązków przypisanych do jej stanowiska, czego skutkiem było poinformowanie pracownika o zakończeniu okresu próbnego.
W sprawie wypowiedział się już rzecznik generalny, który w swojej opinii stwiedził, że w sytuacjach takich jak w przedmiotowej sprawie niepełnosprawnemu pracownikowi należy zapewnić w ramach "racjonalnych usprawnień", o których mowa w art. 5 dyrektywy 2000/78/WE ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy, inne stanowisko w przedsiębiorstwie, w odniesieniu do którego pracownik wykazuje wymagane kompetencje, zdolności i dyspozycyjność, pod warunkiem, że taki środek nie nakłada na pracodawcę nieproporcjonalnie wysokiego obciążenia.
Mechanizm "pieniądze za praworządność" - C-157/21 (Polska p. Parlamentowi i Radzie)
16 lutego zapadnie wyrok w sprawie ze skargi Polski na mechanizm "pieniądze za praworządność" wprowadzony przez rozporządzenie 2020/2092 w sprawie ogólnego systemu warunkowości służącego ochronie budżetu Unii. Polska zażądała w skardze stwierdzenia nieważności rozporządzenia, zarzucając wymienionemu aktowi prawnemu brak ważnej podstawy prawnej, ewentualnie na wypadek, gdyby Trybunał uznał kompetencję ustawodawcy Unii do przyjęcia tegoż aktu, niewłaściwą podstawę prawną tego rozporządzenia, albo naruszenie Protokołu (nr 2) w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności. Pozostałe zarzuty dotyczą m.in:
- naruszenia 7 TUE. Zdaniem Polski rozporządzenie 2020/2092 ustanawia nowy, nieprzewidziany w traktatach mechanizm kontroli przestrzegania przez państwa członkowskie zasad państwa prawnego, a tym samym wywołuje skutki równoważne ze zmianą traktatów. Ponadto, ponieważ cel mechanizmu ustanowionego w rozporządzeniu 2020/2092 pokrywa się z celem procedury ustanowionej w art. 7 TUE, rozporządzenie 2020/2092 prowadzi do obejścia procedury ustanowionej w art. 7 TUE, podważając zasadność jej dalszego stosowania a wręcz czyniąc ją bezprzedmiotową;
- naruszenia zasady równego traktowania państw członkowskich (art. 4 ust. 2 zdanie pierwsze TUE). Polska podniosła w tym zakresie, że przepisy rozporządzenia nie gwarantują, że stwierdzenie naruszeń zasad państwa prawnego będzie poprzedzone "dogłębną oceną jakościową", która będzie obiektywna, bezstronna i uczciwa. Polska wskazuje ponadto, że procedura przyjęcia środków ochrony budżetu Unii w sposób bezpośredni i jednoznaczny dyskryminuje mniejsze i średnie państwa członkowskie względem państw dużych.
- nadużycia władzy poprzez ustanowienie mechanizmu, którego rzeczywistym celem nie jest ochrona budżetu Unii, lecz obejście wymogów formalnych uruchomienia procedury określonej w art. 7 TUE, jak też wymogów materialnych wszczęcia postępowania, o którym mowa w 258 TFUE.
W sprawie tej swoją opinię wydał rzecznik generalny, którego zdaniem skarga Polski (i podobna skarga Węgier) powinna zostać oddalona przez Trybunał unijny.
Polisy na życie jako produkty o charakterze inwestycyjnym wysokiego ryzyka - sprawa C-143/20 (A)
Pod koniec miesiąca - 24 lutego - zostanie wydany wyrok w polskiej sprawie dotyczącej zakresu informacji, jakie w świetle unijnych przepisów regulujących działalność zakładów ubezpieczeń (dyrektywa 2009/138/WE w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej) i firm inwestycyjnych (dyrektywa 2014/65/UE w sprawie rynków instrumentów finansowych), a także przepisów zakazujących nieuczciwych praktyk handlowych (dyrektywa 2005/29/WE dotycząca nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym), przedsiębiorcy powinni przekazywać konsumentom, oferując ubezpieczenia na życie i dożycie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi.
Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości może mieć istotne znaczenie dla ochrony praw znacznej grupy polskich konsumentów, którzy zawarli umowy ubezpieczenia na życie i dożycie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi, nie będąc należycie poinformowanymi o korzyściach i ryzykach, z jakimi wiąże się inwestowanie w takie produkty.
product manager LEX Prawo Europejskie