Uchodźcy na granicy państwa - prawo do ubiegania się o ochronę międzynarodową
W ostatnich miesiącach społeczność międzynarodowa boryka się z napływem uchodźców na wschodnich granicach Unii Europejskiej. Do tej pory nie opracowano jednego stanowiska w kwestii otwarcia lub zamknięcia granic. Powstaje pytanie jak powinny postąpić państwa, żeby zapewnić bezpieczeństwo swoim obywatelom, a jednocześnie postępować według zasady humanitaryzmu.
Obecnie w systemie prawa międzynarodowego nie istnieje norma prawna, która nakazywałaby państwu przyjęcie cudzoziemca. Jednak szczególną kategorię stanowią cudzoziemcy szukający ochrony międzynarodowej. Rozważań nad powyższym tematem podjął się Rafał Rogala opierając swój wywód, między innymi na konwencji genewskiej oraz orzeczeniach Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Zasada non-refoulement - znaczenie i zastosowanie
Na sygnatariuszach konwencji genewskiej ciążą dwa obowiązki dotyczące kwestii osób poszukujących ochrony międzynarodowej. Są to:
- obowiązek powstrzymania się od karania cudzoziemców poszukujących ochrony międzynarodowej w przypadku nielegalnego przekroczenia granicy kraju docelowego oraz
- obowiązek powstrzymania się od wydalania cudzoziemca poszukującego ochrony międzynarodowej do granic terytorium, na którym jego życie i wolność byłyby zagrożone – zasada non-refoulement.
Zasada non-refoulement powinna być w prawie międzynarodowym szeroko rozumiana i w efekcie prowadzić do zakazu wydalania lub zawracania uchodźcy do granicy terytoriów, gdzie jego życiu lub wolności zagrażałoby niebezpieczeństwo ze względu na jego rasę, religię, obywatelstwo, przynależność do określonej grupy społecznej lub przekonania polityczne.
W prawodawstwie unijnym na konieczność poszanowania powyższej zasady odwołuje się między innymi art. 78 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz art. 18 i 19 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.
Zmiany w ustawodawstwie polskim a orzecznictwo ETPC i TSUE
W październiku 2021 roku, Sejm RP uchwalił zmianę przepisów ustawy o cudzoziemcach. Wprowadzona została nowa instytucja postanowienia ustanawiająca zakaz wjazdu oraz natychmiastowe opuszczenie terytorium RP. W przypadku złożenia wniosku o ochronę międzynarodową można pozostawić taki wniosek bez rozpoznania.
Z orzecznictwa Międzynarodowego Trybunału Praw Człowieka oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wynika natomiast, że jednostka, która złożyła taki wniosek powinna mieć możliwość wjazdu na terytorium państwa oraz uzyskać rzetelny dostęp do informacji i procedury, w której zostaną zbadane wskazane przez nią okoliczności.
Udzielenie cudzoziemcowi ochrony międzynarodowej
Artykuł Rafała Rogali Prawo cudzoziemca do ubiegania się na granicy o udzielenie ochrony międzynarodowej szeroko omawia kluczową problematykę zjawiska, w tym kwestie takie jak stanowisko Rady Europy, koncepcję legalnych dróg i prawodawstwo UE. Kluczowym punktem wywodu jest natomiast analiza traktatów międzynarodowych i orzecznictwa TSUE oraz ETCP.
młodszy redaktor