Ulga na złe długi na ratunek podatnikom VAT w czasie kryzysu
W biznesie często się zdarza, że kontrahent nie wywiązuje się z obowiązku zapłaty za dostarczony towar lub wykonaną usługę. Galopująca inflacja, rosnące ceny, pogarszająca się sytuacja gospodarcza w większości branż powoduje, że jeszcze więcej podatników ma problem z odzyskiwaniem należnych kwot. Pewnym ratunkiem dla tych, którzy na czas nie otrzymują zapłat mogą być szczególne rozwiązania określane jako ulga na złe długi.
Legalna optymalizacja
W tych trudnych czasach część kontrahentów traci płynność finansową przez co nie reguluje swoich zobowiązać. To negatywnie wpływa na sytuację sprzedawców. A przecież trzeba rozliczyć się z fiskusem niezależnie od tego czy ich dłużnik uregulował należną im kwotę. Dlatego większą "popularność" w tym czasie może zdobyć ulga na złe długi. Czym jest ulga na złe długi i jak prawidłowo z niej skorzystać?
Instytucja ulgi na złe długi funkcjonuje na gruncie VAT jak i na gruncie podatków dochodowych. Pozwala ona na legalną optymalizację obciążeń podatkowych wierzycieli. Ulga na złe długi w VAT polega na możliwości skorygowania przez podatnika podatku należnego z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Korekta podatku należnego w ramach ulgi na złe długi może nastąpić w rozliczeniu za okres, w którym nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną, pod warunkiem, że do dnia złożenia przez wierzyciela deklaracji podatkowej za ten okres wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie.
Szczegółowo temat ulgi na złe długi skomentował Karol Różycki w komentarzu praktycznym pt.: Ulga na złe długi. Autor omawia tutaj:
- rodzaje wierzytelności objętych ulgą na złe długi;
- warunki stosowania ulgi na złe długi
- sposób i termin skorzystania z ulgi na złe długi
- skutki późniejszego uregulowania należności przez dłużnika
- obowiązek zawiadomienia o dokonaniu korekty
- obowiązki i uprawnienia dłużnika zawiadomionego o korekcie
TSUE rozszerza zastosowanie ulgi na złe długi w VAT
Polskie przepisy ustawy o VAT jeszcze w stanie prawnym obowiązującym do 30 września 2021 r. jako warunki do skorzystania z ulgi na złe długi wymagały, aby dłużnik był aktywnym podmiotem gospodarczym (czynnym podatnikiem VAT, nierestrukturyzowanym ani nie likwidowanym). TSUE uznał je za zbyt rygorystyczne a tym samym za niezgodny z przepisami Dyrektywy VAT. Wyrok szczegółowo opisała doradca podatkowy Agnieszka Wesołowska. Autorka omówienia zwróciła uwagę na to, że warunki, jakie mają spełnić podatnicy, by móc skorzystać z ulgi na złe długi, muszą na gruncie przepisów krajowych ograniczać się do formalności umożliwiających wykazanie, że po zawarciu transakcji zapłata części lub całości wynagrodzenia ostatecznie nie zostanie otrzymana. Inne warunki sprzeczne są z prawem wspólnotowym. Przepis art. 90 Dyrektywy VAT charakteryzuje się bezpośrednią skutecznością. Zatem podatnik - wierzyciel ma możliwość dokonania wyboru, które z przepisów (unijne czy krajowe) zastosuje w odniesieniu do możliwości skorzystania z "ulgi na złe długi", natomiast organy podatkowe są zobowiązane respektować rozstrzygnięcie Trybunału zawarte w wyroku w sprawie C-335/19 (natomiast same nie mogą powoływać się bezpośrednio na przepisy Dyrektywy VAT wobec podatnika w tym zakresie). W tej kwestii wypowiedział się m. in. Krzysztof Klimek, prawnik i wieloletni pracownik organów celnych i skarbowych w odpowiedzi na pytanie pt.: Czy podatnik może skorzystać z ulgi na złe długi z tytułu należności wynikających z faktur sprzedaży wystawionych w 2019 r., na mocy wyroku TSUE z dnia 15 października 2020 r., w sprawie C-335/19. Zdaniem autora, skoro przesłanka aktywności dłużnika nie powinna być wymagana, to podatnicy mają prawo do złożenia korekty deklaracji i JPK za okres ostatnich 5 lat i wykazanie w nich ulgi na złe długi - co do zobowiązań powstałych do 30 września 2021 r. na podstawie wyroku TSUE (a w istocie bezpośrednio na błędnie implementowany do polskiej ustawy przepis art. 90 Dyrektywy VAT).
SLIM VAT 2 poprawia sytuację wierzyciela
Polski prawodawca nie zdecydował się na wprowadzenie do ustawy w trybie pilnym zmian wynikających z wyroku TSUE. Dokonał tego w ramach pakietu SLIM VAT 2, który wszedł w życie 1 października 2021 r. Doradca podatkowy, Radosław Kowalski oceniając tą zmianę w komentarzu praktycznym pt: SLIM VAT 2 wskazał, że chociaż ustawodawca nie w pełni implementuje tezy orzeczenia TSUE to i tak modyfikacje poprawiają sytuację wierzyciela. Szczególnie ważne jest to, że w wyniku zmian SLIM VAT 2 wierzyciel może korzystać z ulgi na złe długi bez względu na to czy dłużnik, w momencie dostawy i stosowania ulgi, jest w upadłości, likwidacji czy restrukturyzacji, a także czy jest czynnym podatnikiem VAT.
Autor komentarza wyraził obawę, że szczególny wymóg dotyczący statusu dłużnika w momencie świadczenia może przysparzać więcej problemów niż mogłoby się to pierwotnie wydawać. Jego zdaniem należałoby doprecyzować, czy chodzi o to by dłużnik był czynnym podatnikiem czy dodatkowo dokonywał zakupu jako czynny podatnik. Fiskus może chcieć odwoływać się do drugiej wykładni.
Modyfikując zasady rozliczania ulgi na złe długi prawodawca zachował ograniczenie okresu, w którym korekta może być dokonana wydłużając go z dwóch do trzech lat liczonych od końca roku, w którym została wystawiona faktura. Radosław Kowalski wyraził jednak obawę, że w przypadku, gdy dłużnik nie jest czynnym podatnikiem VAT nawet taki dłuższy okres może okazać się niewystarczających np. ze względu na wydłużające się postępowanie sądowe o zapłatę.
Zbycie nieuregulowanej należności
A co w sytuacji, gdy po złożeniu deklaracji, w której dokonano korekty w formie tzw. "ulgi na złe długi", należność została zbyta? Czy wierzyciel obowiązany jest do zwiększenia podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego z uwzględnieniem proporcji, w jakiej otrzymana z tytułu sprzedaży kwota ma się do kwoty dokonanej korekty? Na tym tle powstało już wiele sporów z fiskusem. Jednym z takich przykładów jest sprawa opisana w omówieniu wyroku WSA we Wrocławiu z dnia 19 lipca 2022 r., I SA/Wr 270/21. Według fiskusa bez znaczenia pozostawał fakt czy wierzytelność została zbyta po wartości nominalnej, czy też niższej. W wyniku zbycia nie ma już wierzytelności, a zatem przestała mieć zastosowanie do nich instytucja "ulgi na złe długi". Zdaniem sądu jednak nie do zaakceptowania jest argument fiskusa. Fakt rezygnacji wierzyciela z egzekwowania zadłużenia od podatnika-dłużnika i scedowanie tego uprawnienia - za gratyfikacją - na cesjonariusza, nie może bowiem skutkować obciążeniem wierzyciela podatkiem w zakresie, w jakim nie jest on proporcjonalny do pozyskanego ostatecznie z tego tytułu wynagrodzenia, gdyż pozostawałoby to w ewidentnej sprzeczności z zasadami proporcjonalności i neutralności VAT.
Ulga na złe długi w VAT jako metoda na poprawę płynności finansowej w trudnych czasach. Warto wziąć udział w szkoleniu
W obecnym stanie prawnym podatnicy mogą stosować ulgę na złe długi w VAT nawet w przypadku sprzedaży konsumenckiej. Jak się jednak okazuje, duża część przedsiębiorców nie korzysta z takiej możliwości. Dlatego też 14 grudnia 2022 r. o godzinie 12:00. odbędzie się szkolenie online, które przeprowadzi doradca podatkowy Radosław Kowalski. W czasie webinarium przybliży jak bezpiecznie korzystać z ulgi na złe długi w VAT i jak optymalnie wykorzystać możliwości jakie daje prawo podatkowe. Warto dowiedzieć się jak łączyć zastosowanie ulgi z działaniami windykacyjnymi oraz z częściowym umorzeniem należności by nie wystąpiły negatywne skutki. Ze względu na to, że w przypadku opóźnień płatniczych problemy z należnościami mogą przerodzić się w problemy z zobowiązaniami, nasz prelegent pokrótce przybliży również zasady rozliczania takiej „ulgi” przez dłużników.
product manager Księgowość i Podatki