Wiążące polecenia w prawie holdingowym
13 października 2022 r. weszła w życie nowelizacja Kodeksu spółek handlowych wprowadzająca przepisy dotyczące grup spółek. Tym samym w polskim porządku prawnym pojawiła się instytucja tzw. wiążących poleceń. Czym są i jakie jest ich zadanie?
Wiążące polecenia można zdefiniować jako narzędzie służące do wywierania przez spółkę dominującą wpływu na spółkę zależną w obszarze prowadzenia jej spraw. Poprzez wykorzystanie tej konstrukcji spółka dominująca zyskuje mechanizm do zarządzania grupą spółek. Sama procedura wydaje się nieść ze sobą szereg problemów praktycznych, które dokładnie zostały omówione podczas szkolenia ,,Wiążące polecenie w nowym prawie holdingowym - procedury, ryzyka, kontrowersje''.
Kiedy spółka dominująca może wydać wiążące polecenie?
Omawiana instytucja uregulowana jest w art. 212 KSH. Przepis ten jasno wskazuje kiedy i na jakich zasadach polecenie może zostać wydane. W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że wiążące polecenie może dotyczyć prowadzenia spraw spółki zależnej. Owo prowadzenie spraw spółki rozumie się jako dokonywanie wszelkich czynności faktycznych i prawnych służących do prowadzenia spółki i osiągania jej celów. Dodatkowo, wydanie polecenia jest możliwe tylko jeśli jest to uzasadnione interesem grupy spółek oraz przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Już samo pojęcie ,,interesu grupy spółek'' może okazać się niejasne, bowiem nie jest ono zdefiniowane w KSH ani żadnym innym akcie prawnym. Pomocy możemy szukać w orzecznictwie Sądu Najwyższego (I CSK 158/09), który uznał, że interesem spółki jest wypadkowa interesów wszystkich grup jej wspólników. Punktem wyjścia jest w tym wypadku cel spółki określony w umowie spółki.
Jak sformułować wiążące polecenie?
Zgodnie z przywołanym wcześniej przepisem art. 212 KSH wiążące polecenia wydaje się w formie pisemnej lub elektronicznej pod rygorem nieważności. Dalsza część tego przepisu wskazuje na elementy, które powinny znaleźć się w takim poleceniu. Ustawodawca posługuje się wyrażeniem ,,co najmniej'' co sugeruje, że wymienione elementy są pewnym obligatoryjnym minimum. Do tych elementów zalicza się określenie:
- oczekiwanego zachowania spółki zależnej
- interesu grupy spółek, który uzasadnia wydanie wiążącego polecenia
- spodziewanych korzyści lub szkód spółki zależnej związanych z wykonaniem wiążącego polecenia (o ile takie są)
- przewidywanego sposobu oraz terminu naprawienia szkody spółce zależnej powstałej na skutek wykonania wiążącego polecenia
Jak prawidłowo wykonać wiążące polecenie?
Zarówno samo wydanie wiążącego polecenia, jak i jego wykonanie, podlega jasnym przepisom ustawy. Zarząd spółki zależnej został zobligowany do przyjęcia uchwały w sprawie wykonania polecenia. Ponownie, owa uchwała musi zawierać elementy wymienione wcześniej w przypadku samego wiążącego polecenia. Wykonanie polecenia następuje zawsze wtedy, kiedy nie wystąpiły przesłanki umożliwiające odmowę wykonanie, określone w dalszych przepisach. Główną taką przesłanką jest wystąpienie obawy, że dostosowanie się do polecenia doprowadziłoby do niewypłacalności albo zagrożenia niewypłacalnością spółki zależnej.
Zarówno przepisy o wiążących poleceniach jak i wszystkie inne wprowadzone omawianą nowelizacją KSH można określić mianem rewolucyjnych. Jako to często bywa można też wskazać na liczne praktyczne problemy z wcieleniem tych przepisów w życie. Z pomocą przychodzą publikacje eksperckiej, jak choćby komentarz praktyczny ,,Wiążąca polecenia w ramach grupy spółek'' , które omawiają te zagadnienia.
Product Manager LEX Kancelaria Prawna