Wniesienie apelacji po reformie k.p.c.

Reforma postępowania cywilnego dokonała istotnych zmian w zakresie postępowania apelacyjnego. Jej efekty widać już na etapie wniesienia apelacji. Duże znaczenie w tej materii odgrywają reguły intertemporalne.

Nie zmieniło się jednak to, że apelacją można zaskarżyć jedynie te z rozstrzygnięć zawartych w wyroku, które odnoszą się do istoty sprawy. Wniesienie apelacji zapobiega uprawomocnieniu się zaskarżonego wyroku (suspensywność) oraz przenosi rozpoznawanie sprawy do sądu wyższej instancji (dewolutywność).

Warunek dopuszczalności zaskarżenia

Robert Bełczącki w: "Wniesienie apelacji" wskazuje, że z dniem 7 listopada 2019 r. warunkiem dopuszczalności zaskarżenia przez stronę wyroku apelacją stało się zgłoszenie przez tę stronę skutecznego wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem.

W myśl obecnie obowiązującego art. 331 § 2 k.p.c., nawet sporządzenie pisemnego uzasadnienia wyroku z urzędu nie zwalnia strony od obowiązku zgłoszenia wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem. Według art. 331 § 1 k.p.c. wyrok z pisemnym uzasadnieniem doręcza się tylko tej stronie, która zgłosiła wniosek o doręczenie wyroku z uzasadnieniem.

Wymaganie zgłoszenia przez stronę skutecznego wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem, jako warunek konieczny zaskarżenia przez tę stronę wyroku apelacją, niewątpliwie nie znajduje zastosowania w wypadku apelacji wniesionej przed dniem 7 listopada 2019 r. Wynika to jednoznacznie z art. 9 ust. 4 ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r. poz. 1469).

W ocenie Roberta Bełcząckiego, wzgląd na ochronę przewidzianego w art. 78 Konstytucji prawa strony do zaskarżenia wyroku sądu pierwszej instancji i postulat, aby ograniczenia tego prawa były określone w ustawie wyraźnie, przemawiają jednak za przyjęciem, aby zgłoszenia przez stronę skutecznego wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem nie traktować jako warunku dopuszczalności zaskarżenia apelacją wyroku wydanego przed dniem 7 listopada 2019 r., w wypadku gdy strona wniosła apelację po tym dniu, nie składając wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem, ale zachowując termin do wniesienia apelacji według dotychczas obowiązującego art. 369 § 2 k.p.c.

Bezpłatna prezentacjaNie masz jeszcze LEX-a? Wybierz produkt najlepszy dla siebie

Poznaj możliwości programów LEX oraz pomocne narzędzia i rozwiązania!

Zamów prezentację

Odrzucenie nieopłaconego wniosku

Robert Bełczącki zauważa, że w okresie od dnia 21 sierpnia 2019 r. do dnia 7 listopada 2019 r., gdy przepis ten jeszcze nie obowiązywał, wniosek nieopłacony podlegał zwrotowi na podstawie art. 130 § 2 k.p.c., jeśli należnej opłaty nie uiszczono pomimo wezwania przewodniczącego do jej uiszczenia w terminie tygodniowym od doręczenia wezwania pod rygorem zwrócenia wniosku albo na podstawie art. 130(2) § 1 k.p.c. bez wezwania o uiszczenie należnej opłaty, jeśli wniosek nieopłacony wniesiony został przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, niemniej wówczas w myśl art. 130(2) § 2 k.p.c. wniosek odnosił zamierzony skutek, jeśli brakująca opłata została uiszczona w terminie tygodniowym od dnia doręczenia zarządzenia o zwrocie.

Zdaniem Roberta Bełcząckiego, należy przyjąć, że od dnia 7 listopada 2019 r., pomimo braku jednoznacznej regulacji w tym zakresie, nieopłacony wniosek o doręczenie wyroku z uzasadnieniem podlega odrzuceniu na podstawie art. 328 § 4 k.p.c. dopiero wtedy, gdy należnej od wniosku opłaty nie uiszczono pomimo wezwania przewodniczącego do jej uiszczenia w terminie tygodniowym od doręczenia wezwania pod rygorem odrzucenia wniosku, także w wypadku, gdy wniosek nieopłacony wniesiony został przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego. Podstawę prawną takiego wezwania stanowi art. 130 § 1 k.p.c. w zw. z art. 328 § 4 k.p.c. Ten ostatni przepis przewiduje jedynie szczególną sankcję nieopłacenia wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem, polegającą na odrzuceniu takiego wniosku, a nie na jego zwrocie. Nie reguluje natomiast wyczerpująco postępowania z takim wnioskiem, w szczególności nie pozbawia strony uprawnienia do żądania zwolnienia z obowiązku uiszczenia opłaty sądowej należnej od takiego wniosku. 

Kontrola dopuszczalności apelacji

W razie wniesienia apelacji sąd pierwszej instancji w myśl art. 371 k.p.c. przedstawia niezwłocznie akta sprawy wraz z apelacją sądowi drugiej instancji. Od dnia 7 listopada 2019 r. wyłącznie sąd drugiej instancji uprawniony jest do dokonywania kontroli dopuszczalności apelacji. Z art. 9 ust. 4 ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r. poz. 1469) wynika jednak, że nie dotyczy to apelacji wniesionych i nierozpoznanych przed dniem 7 listopada 2019 r., do których stosuje się art. 370 i 371 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym przed tym dniem. 

Więcej na temat dopuszczalności apelacji po reformie k.p.c. dowiesz się z poniższych publikacji: 

• Badanie dopuszczalności apelacji przed sądem drugiej instancji ze względu na wymagania formalne  
• Badanie dopuszczalności apelacji przed sądem drugiej instancji ze względów podmiotowych i przedmiotowych   
• Badanie dopuszczalności apelacji przed sądem drugiej instancji ze względu na wymagania fiskalne - apelacja wniesiona przez stronę osobiście  
• Badanie dopuszczalności apelacji przed sądem drugiej instancji ze względu na wymagania fiskalne - bieg terminu do opłacenia apelacji wniesionej przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego i zawierającej wniosek o zwolnienie od opłaty sądowej    
• Badanie dopuszczalności apelacji przed sądem drugiej instancji ze względu na wymagania fiskalne - bieg terminu do opłacenia apelacji wniesionej przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego w związku z zażaleniem na odmowę zwolnienia od opłaty    
• Badanie dopuszczalności apelacji przed sądem drugiej instancji ze względu na zachowanie terminu do jej wniesienia   
• Badanie dopuszczalności apelacji przed sądem drugiej instancji ze względu na zachowanie terminu do jej wniesienia - bieg terminu do wniesienia apelacji w związku z jej wniesieniem bezpośrednio do sądu drugiej instancji       

Wojciech Kowalski
product manager Działu Legal