Wniesienie apelacji po reformie k.p.c.

Reforma postępowania cywilnego dokonała istotnych zmian w zakresie postępowania apelacyjnego. Jej efekty widać już na etapie wniesienia apelacji. Duże znaczenie w tej materii odgrywają reguły intertemporalne.

Nie zmieniło się jednak to, że apelacją można zaskarżyć jedynie te z rozstrzygnięć zawartych w wyroku, które odnoszą się do istoty sprawy. Wniesienie apelacji zapobiega uprawomocnieniu się zaskarżonego wyroku (suspensywność) oraz przenosi rozpoznawanie sprawy do sądu wyższej instancji (dewolutywność).

Warunek dopuszczalności zaskarżenia

Robert Bełczącki(Nowe okno)(Link do innej strony) w: "Wniesienie apelacji"(Nowe okno)(Link do innej strony) wskazuje, że z dniem 7 listopada 2019 r. warunkiem dopuszczalności zaskarżenia przez stronę wyroku apelacją stało się zgłoszenie przez tę stronę skutecznego wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem.

W myśl obecnie obowiązującego art. 331 § 2 k.p.c., nawet sporządzenie pisemnego uzasadnienia wyroku z urzędu nie zwalnia strony od obowiązku zgłoszenia wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem. Według art. 331 § 1 k.p.c. wyrok z pisemnym uzasadnieniem doręcza się tylko tej stronie, która zgłosiła wniosek o doręczenie wyroku z uzasadnieniem.

Wymaganie zgłoszenia przez stronę skutecznego wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem, jako warunek konieczny zaskarżenia przez tę stronę wyroku apelacją, niewątpliwie nie znajduje zastosowania w wypadku apelacji wniesionej przed dniem 7 listopada 2019 r. Wynika to jednoznacznie z art. 9 ust. 4 ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r. poz. 1469).

W ocenie Roberta Bełcząckiego, wzgląd na ochronę przewidzianego w art. 78 Konstytucji prawa strony do zaskarżenia wyroku sądu pierwszej instancji i postulat, aby ograniczenia tego prawa były określone w ustawie wyraźnie, przemawiają jednak za przyjęciem, aby zgłoszenia przez stronę skutecznego wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem nie traktować jako warunku dopuszczalności zaskarżenia apelacją wyroku wydanego przed dniem 7 listopada 2019 r., w wypadku gdy strona wniosła apelację po tym dniu, nie składając wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem, ale zachowując termin do wniesienia apelacji według dotychczas obowiązującego art. 369 § 2 k.p.c.

Bezpłatna prezentacjaNie masz jeszcze LEX-a? Wybierz produkt najlepszy dla siebie

Poznaj możliwości programów LEX oraz pomocne narzędzia i rozwiązania!

Zamów prezentację(Nowe okno)

Odrzucenie nieopłaconego wniosku

Robert Bełczącki zauważa, że w okresie od dnia 21 sierpnia 2019 r. do dnia 7 listopada 2019 r., gdy przepis ten jeszcze nie obowiązywał, wniosek nieopłacony podlegał zwrotowi na podstawie art. 130 § 2 k.p.c., jeśli należnej opłaty nie uiszczono pomimo wezwania przewodniczącego do jej uiszczenia w terminie tygodniowym od doręczenia wezwania pod rygorem zwrócenia wniosku albo na podstawie art. 130(2) § 1 k.p.c. bez wezwania o uiszczenie należnej opłaty, jeśli wniosek nieopłacony wniesiony został przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, niemniej wówczas w myśl art. 130(2) § 2 k.p.c. wniosek odnosił zamierzony skutek, jeśli brakująca opłata została uiszczona w terminie tygodniowym od dnia doręczenia zarządzenia o zwrocie.

Zdaniem Roberta Bełcząckiego, należy przyjąć, że od dnia 7 listopada 2019 r., pomimo braku jednoznacznej regulacji w tym zakresie, nieopłacony wniosek o doręczenie wyroku z uzasadnieniem podlega odrzuceniu na podstawie art. 328 § 4 k.p.c. dopiero wtedy, gdy należnej od wniosku opłaty nie uiszczono pomimo wezwania przewodniczącego do jej uiszczenia w terminie tygodniowym od doręczenia wezwania pod rygorem odrzucenia wniosku, także w wypadku, gdy wniosek nieopłacony wniesiony został przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego. Podstawę prawną takiego wezwania stanowi art. 130 § 1 k.p.c. w zw. z art. 328 § 4 k.p.c. Ten ostatni przepis przewiduje jedynie szczególną sankcję nieopłacenia wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem, polegającą na odrzuceniu takiego wniosku, a nie na jego zwrocie. Nie reguluje natomiast wyczerpująco postępowania z takim wnioskiem, w szczególności nie pozbawia strony uprawnienia do żądania zwolnienia z obowiązku uiszczenia opłaty sądowej należnej od takiego wniosku. 

Kontrola dopuszczalności apelacji

W razie wniesienia apelacji sąd pierwszej instancji w myśl art. 371 k.p.c. przedstawia niezwłocznie akta sprawy wraz z apelacją sądowi drugiej instancji. Od dnia 7 listopada 2019 r. wyłącznie sąd drugiej instancji uprawniony jest do dokonywania kontroli dopuszczalności apelacji. Z art. 9 ust. 4 ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r. poz. 1469) wynika jednak, że nie dotyczy to apelacji wniesionych i nierozpoznanych przed dniem 7 listopada 2019 r., do których stosuje się art. 370 i 371 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym przed tym dniem. 

Więcej na temat dopuszczalności apelacji po reformie k.p.c. dowiesz się z poniższych publikacji: 

• Badanie dopuszczalności apelacji przed sądem drugiej instancji ze względu na wymagania formalne  (Nowe okno)(Link do innej strony)
• Badanie dopuszczalności apelacji przed sądem drugiej instancji ze względów podmiotowych i przedmiotowych(Nowe okno)(Link do innej strony)   
• Badanie dopuszczalności apelacji przed sądem drugiej instancji ze względu na wymagania fiskalne - apelacja wniesiona przez stronę osobiście(Nowe okno)(Link do innej strony)  
• Badanie dopuszczalności apelacji przed sądem drugiej instancji ze względu na wymagania fiskalne - bieg terminu do opłacenia apelacji wniesionej przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego i zawierającej wniosek o zwolnienie od opłaty sądowej(Nowe okno)(Link do innej strony)    
• Badanie dopuszczalności apelacji przed sądem drugiej instancji ze względu na wymagania fiskalne - bieg terminu do opłacenia apelacji wniesionej przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego w związku z zażaleniem na odmowę zwolnienia od opłaty(Nowe okno)(Link do innej strony)    
• Badanie dopuszczalności apelacji przed sądem drugiej instancji ze względu na zachowanie terminu do jej wniesienia(Nowe okno)(Link do innej strony)   
• Badanie dopuszczalności apelacji przed sądem drugiej instancji ze względu na zachowanie terminu do jej wniesienia - bieg terminu do wniesienia apelacji w związku z jej wniesieniem bezpośrednio do sądu drugiej instancji (Nowe okno)(Link do innej strony)      

Wojciech Kowalski
product manager Działu Legal