Wniesienie odpowiedzi na apelację w postępowaniu cywilnym

Reforma postępowania cywilnego wpłynęła m.in. na kwestie związane z wniesieniem odpowiedzi na apelację. Zgodnie z nową regulacją, przewodniczący zarządza doręczenie odpisów apelacji pozostałym stronom, pouczając je, m.in. że sąd drugiej instancji może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, jeżeli przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Pozostałe strony mogą wnieść odpowiedź na apelację w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia odpisu apelacji.

Zmiana modelu kontroli dopuszczalności apelacji przez jej skupienie w sądzie drugiej instancji spowodowała, że konieczne było wprowadzenie nowego rozwiązania m.in. co do trybu doręczania odpisu apelacji. 

Doręczenie odpisu apelacji

Jak wskazuje R. Bełczącki w: "Wniesienie odpowiedzi na apelację" przy doręczeniu odpisu apelacji strona przeciwna powinna w myśl art. 373(1) k.p.c. zostać pouczona o treści art. 374 k.p.c., według którego sąd drugiej instancji może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, jeżeli przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, niemniej rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest niedopuszczalne, jeżeli strona w apelacji lub odpowiedzi na apelację złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy, chyba że cofnięto pozew lub apelację albo zachodzi nieważność postępowania. 

W szczególnym, przewidzianym w art. 391(1) § 1 k.p.c. wypadku apelacji wniesionej od wyroku oddalającego powództwo oczywiście bezzasadne, wydanego na posiedzeniu niejawnym, przyjmującego za podstawę art. 191(1) k.p.c., sąd drugiej instancji może rozpoznać apelację na posiedzeniu niejawnym, nie doręczając odpisu apelacji osobie wskazanej jako pozwany ani nie rozpoznając wniosków złożonych wraz z tą apelacją (przed sądem pierwszej instancji odpis pozwu nie podlegał doręczeniu tej osobie według art. 191(1) § 3 k.p.c.).

Jedynie w razie uchylenia wyroku wydanego na podstawie art. 191(1) k.p.c. pozwanemu w toku ponownego rozpoznania sprawy wraz z odpisem pozwu doręcza się odpisy apelacji oraz wyroków sądów obu instancji z uzasadnieniami (art. 391(1) § 7 k.p.c.). Wówczas jednak wnoszenie przez pozwanego odpowiedzi na apelację jest zbędne.

Wniesienie odpowiedzi na apelację

W odpowiedzi na apelację zawarty może zostać wiążący sąd drugiej instancji wniosek o przeprowadzenie rozprawy (art. 374 k.p.c.). Z tego względu za dopuszczalny uznać należy wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia odpowiedzi na apelację, skoro uchybienie tego terminu może pociągnąć za sobą ujemny w myśl art. 168 § 2 k.p.c. skutek procesowy względem strony polegający na skierowaniu wbrew jej woli apelacji do rozpoznania na posiedzeniu niejawnym.  

Dopuszczalność przywrócenia terminu do wniesienia odpowiedzi na apelację nie powinna budzić wątpliwości także wtedy, gdy strona wnosząca apelację złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy, skoro wniosek taki może zostać skutecznie cofnięty przez tę stronę.

Niemniej wskazany wyżej ujemny skutek procesowy względem strony nie wystąpi, a co za tym idzie przywrócenie tej stronie terminu do wniesienia odpowiedzi na apelację okaże się niedopuszczalne, w razie skierowania przez sąd drugiej instancji apelacji do rozpoznania na rozprawie niezależnie od wniosków stron (zobacz więcej R. Bełczącki w: "Wniesienie odpowiedzi na apelację" oraz literaturę tam przytoczoną). 

Zaniechanie wniesienia odpowiedzi na apelację

Zaniechanie wniesienia odpowiedzi na apelację nie stanowi przeszkody do wzięcia udziału w rozprawie apelacyjnej, o ile apelacja zostanie skierowana do rozpoznania na rozprawie, zaprezentowania w toku rozprawy twierdzeń i wniosków, czy nawet zgłoszenia nowych faktów i dowodów stosownie do przebiegu postępowania apelacyjnego. 

Stosownie jednak do art. 205(3) § 1 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. złożenie pisma przygotowawczego na dalszym etapie postępowania apelacyjnego będzie możliwe jedynie wtedy, gdy przewodniczący tak zarządzi, pod rygorem zwrotu pisma.

Natomiast stanowisko prezentowane w toku rozprawy apelacyjnej strona będzie mogła zamieścić w załączniku do protokołu rozprawy apelacyjnej.

Niemniej w razie skierowania apelacji do rozpoznania na posiedzeniu niejawnym w myśl art. 374 k.p.c. strona przeciwna, która nie wniosła odpowiedzi na apelację, nie będzie mogła zająć stanowiska w toku postępowania apelacyjnego ani żądać zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, chyba że przewodniczący zezwoli jej na złożenie pisma przygotowawczego na podstawie art. 205(3) § 1 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. 

Obecnie w postępowaniu cywilnym nie przewidziano możliwości wniesienia apelacji wzajemnej, która po doręczeniu odpisu apelacji wniesionej przez przeciwnika ponownie umożliwiałaby zaskarżenie wyroku sądu pierwszej instancji.

Zobacz również: G. Kamieński: Zmiany w postępowaniu odwoławczym w związku z reformą KPC.

Wojciech Kowalski
product manager Działu Legal