Postępowanie zaoczne
Postępowanie zaoczne, to forma postępowania cywilnego stosowana w przypadku bierności pozwanego, która wyraża się w braku udzielenia odpowiedzi na pozew lub braku udziału pozwanego w rozprawie. Wprowadzenie takiej formy przebiegu postępowania, ma na celu zwiększenie ekonomiki i szybkości procesu, dzięki możliwości wydania wyroku zaocznego.
Przebieg wydania wyroku zaocznego, wraz z jego konsekwencjami i prawami przysługującymi pozwanemu, opisuje Paweł Wiśniewski w procedurze "Postepowanie zaoczne".
Konsekwencje biernego zachowania pozwanego
W braku reakcji pozwanego, twierdzenia o faktach przedstawione w pozwie, co do zasady uznaje się za prawdziwe. Przebieg dalszego postępowania jest uzależniony od zaistnienia poniższych okoliczności:
- Pozwany nie udziela odpowiedzi na pozew w wyznaczonym terminie.
- Pozwany nie stawia się na rozprawie lub stawiając się nie bierze w niej udziału.
W pierwszym przypadku, sąd ma możliwość wydania wyroku zaocznego na posiedzeniu niejawnym - fakultatywność takiego rozwiązania wynika z art. 339 k.p.c. Gdy odpowiedź na pozew została wniesiona jedynie przez jednego z pozwanych, zamyka to możliwość wydania wyroku zaocznego w stosunku do pozostałych. Sąd może też według własnego uznania skierować sprawę na rozprawę.
W przypadku niestawiennictwa pozwanego prawidłowo powiadomionego o wyznaczonej rozprawie lub braku jego udziału w rozprawie wydanie wyroku zaocznego jest obligatoryjne. Sąd może, pomimo braku dowodu doręczenia, zastrzec możliwość wydania wyroku zaocznego, jeśli taki dowód dotrze w ciągu 2 tygodni od dnia rozprawy. Jeśli pozwany żądał przeprowadzenia rozprawy pod swoją nieobecność albo składał już w sprawie wyjaśnienia, wyrok wydany na rozprawie nie będzie wyrokiem zaocznym.
Możliwości odwołania od wyroku zaocznego
Odwołanie od wyroku zaocznego ma taki sam przebieg, niezależnie od tego czy został on wydany na posiedzeniu niejawnym czy na rozprawie.
Przez powoda
Powodowi przysługuje prawo do wniesienia apelacji, gdy sąd oddali powództwo wyrokiem zaocznym. Apelacja wnoszona jest na zasadach ogólnych.
Przez pozwanego
Pozwanemu przysługuje prawo do wniesienia sprzeciwu, gdy sąd uwzględni powództwo wyrokiem zaocznym. Sprzeciw może być wniesiony w przeciągu 14 dni od doręczenia pozwanemu wyroku. Musi spełniać on także wymogi formalne pisma procesowego, a pozwany powinien podnieść zarzuty, które należy zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy oraz twierdzenia i dowody.
Rozpoznanie sprzeciwu od wyroku zaocznego
Sprzeciw zostaje odrzucony, jeśli został wniesiony po terminie, albo po wezwaniu do usunięcia braków nadal nie spełnia wymagań formalnych. Na tą decyzję przysługuje zażalenie do sądu wyższej instancji. Sprzeciw może być cofnięty do czasu wydania wyroku zapadłego w wyniku jego rozpoznania.
Sprzeciw od wyroku zaocznego może być rozpoznany na posiedzeniu niejawnym lub na rozprawie. Sprzeciw rozpoznaje się na posiedzeniu, gdy żadna ze stron nie wnosiła o przeprowadzenie rozprawy w pierwszym piśmie procesowym lub gdy nie istnieje potrzeba przeprowadzenia rozprawy (na przykład jeśli postępowanie dowodowe nie wymaga dopuszczania zeznań).
Niezależnie od sposobu rozpoznania, sąd może wydać następujące decyzje:
- uchylenie wyroku zaocznego i odrzucenie pozwu lub umorzenie postępowania
- uchylenie wyroku zaocznego i orzeczenie o żądaniu pozwu
- utrzymanie wyroku w mocy
Przepisy dotyczące orzekania zaocznego stosuje się wyłącznie do postępowania przed sądem I instancji. W zrozumieniu przebiegu tego rodzaju postępowania, pomocny może okazać się schemat procedury Pawła Wiśniewskiego, który ilustruje wszystkie kroki i udział uczestników w postępowaniu zaocznym.
Michalina Szabelska
Redakcja Publikacji Elektronicznych