W grudniu TSUE rozstrzygnie kolejne polskie sprawy frankowe

Dziś truizmem stało się już twierdzenie, że unijne orzecznictwo wywiera ogromny wpływ na polskie spory frankowe. Nie dziwi więc, że krajowe sądy, banki, kredytobiorcy i pełnomocnicy procesowi wyglądają jak kania dżdżu kolejnych rozstrzygnięć TSUE. A te pojawią się już w tym miesiącu.

Wyczekiwane rozstrzygnięcia to wyroki w sprawach C-140/22 (mBank) i C-28/22 (Getin Noble Bank), które mają zapaść, odpowiednio, 7 i 14 grudnia. Oba dotyczą wątpliwości co do zgodności stanowiska przedstawionego w słynnej kontrowersyjnej uchwale SN z 7.05.2021 r., III CZP 6/21 z dyrektywą 93/13 w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich.

Obie sprawy omawiamy w programie LEX Prawo Europejskie, a szczegółową analizę spraw znaleźć można w:

• komentarzu praktycznym pt.: "Dyrektywa 93/13 a dochodzenie roszczeń frankowych zgodnie z uchwałą SN z dnia 7 maja 2021 r., III CZP 6/21",

który przygotował dr Łukasz Węgrzynowski.

Kontrowersyjna uchwała SN z 7.05.2021 r., III CZP 6/21

W budzącej wiele wątpliwości uchwale SN scharakteryzował sankcję wynikającą z niedozwolonych postanowień umownych oraz podstawowe założenia dotyczące dochodzenia roszczeń. Problematyczność uchwały w relacji do prawa UE dotyczy dwóch kwestii. Po pierwsze, nieuwzględnienia w dostatecznym stopniu zasad wykładni unijnej dyrektywy 93/13 stosowanych przez TSUE dotyczących jej treści oraz celów, polegających zwłaszcza na konieczności przywrócenia rzeczywistej równowagi między przedsiębiorcą a konsumentem. Po drugie, nadania uchwale mocy zasady prawnej, wiążącej inne składy orzekające SN, co w związku z tym, że Trybunał unijny orzekając o wykładni unijnego prawa stoi ponad sądami krajowymi, prowadzić może do chaosu orzeczniczego w Polsce.

Sprawa C-140/22 (mBank) - pytania i wątpliwości polskiego sądu odsyłającego

W wyroku C-140/22 (mBank), który zapadnie 7 grudnia, Trybunał unijny wypowie się w czterech kwestiach przedstawionych przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie jako sąd odsyłający:

• po pierwsze, odnośnie szeregu zastrzeżeń warszawskiego sądu dotyczących bezskuteczności zawieszonej klauzuli abuzywnej w rozumieniu przyjętym w uchwale SN, ale opartych na prawie krajowym;
• po drugie, odnośnie rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia roszczenia restytucyjnego banku, który zdaniem warszawskiego sądu w rezultacie uchwały SN uprzywilejowuje kredytodawcę, gdyż termin przedawnienia jego roszczenia zaczyna bieg zawsze później niż termin przedawnienia roszczenia kredytobiorcy, co wydaje się sprzeczne z zasadą skuteczności;
• po trzecie, odnośnie zasad rozliczeń stron w razie nieważności umowy, które w związku z uchwałą SN skutkują wymagalnością roszczeń konsumenta o zwrot świadczenia nienależnego dopiero po tym, jak złoży on świadome i dobrowolne oświadczenie, w którym wyrazi zgodę na stwierdzenie nieważności umowy. Takie ograniczenie uprawnienia konsumenta do żądania odsetek za opóźnienie może być, zdaniem sądu rejonowego w Warszawie, niezgodne z zasadą równoważności, ponieważ zgodnie z ogólnymi zasadami prawa cywilnego, roszczenie bezterminowe (a do takich zalicza się roszczenie o zwrot świadczenia nienależnego) staje się wymagalne po wezwaniu do zapłaty;
• po czwarte, odnośnie wynagrodzenia za korzystanie z kapitału, w zakresie którego warszawski sąd odwołał się do postanowienia SN z 29.07.2021 r., I CSKP 146/21, które jego zdaniem wydaje się stać w sprzeczności z zasadą równoważności, gdyż umniejsza uprawnienia kredytobiorców do zwrotu spełnionego przez siebie świadczenia nienależnego w stosunku do innych osób, które także spełniły świadczenia nienależne, lecz mogą żądać zwrotu tego świadczenia w pełnej wysokości.

Sprawa C-28/22 (Getin Noble Bank) - pytania i wątpliwości polskiego sądu odsyłającego

W drugiej ze spraw, w której wyrok zostanie ogłoszony 14 grudnia, Sąd Okręgowy w Warszawie, rozpoznając sprawę umowy kredytu hipotecznego zawartej przez Getin Noble Bank z jego klientem, nabrał różnych wątpliwości dotyczących przedawnienia roszczeń restytucyjnych przedsiębiorcy i konsumenta, jak też wymagalności roszczeń restytucyjnych konsumenta oraz dopuszczalności stosowania prawa zatrzymania przez bank. Na tym tle warszawski sąd, działając jako sąd odsyłający, zadał TSUE 5 pytań prejudycjalnych odnoszących się do zgodności z dyrektywą 93/13, wykładni polskiego prawa, która:

• w przypadku nieważności umowy kredytu:
  • uzależnia początek biegu terminu przedawnienia roszczeń restytucyjnych banku m.in. od zgłoszenia przez kredytobiorcę wobec banku roszczeń lub zarzutów opartych o niedozwolony charakter postanowień umownych,
  • nie zobowiązuje banku do samodzielnego zweryfikowania, czy kredytobiorca jest świadomy skutków wyeliminowania z umowy postanowień niedozwolonych lub braku możliwości dalszego obowiązywania umowy,
  • przewiduje, że termin przedawnienia roszczenia restytucyjnego kredytobiorcy rozpoczyna swój bieg zanim rozpocznie się bieg terminu przedawnienia roszczenia restytucyjnego banku,
  • przewiduje, że w przypadku skorzystania przez bank z prawa zatrzymania, kredytobiorcy nie przysługiwać będą w całości lub w części odsetki za opóźnienie za okres od otrzymania przez przedsiębiorcę wezwania do zwrotu świadczeń
• w przypadku braku możliwości dalszego obowiązywania umowy po wyeliminowaniu z niej postanowień niedozwolonych, przewiduje, że bankowi przysługuje prawo do uzależnienia zwrotu świadczeń otrzymanych od kredytobiorcy od równoczesnego zaoferowania przez kredytobiorcę zwrotu świadczeń otrzymanych od banku lub zabezpieczenia przez kredytobiorcę dokonania takiego zwrotu, przy czym przy określeniu wysokości świadczenia należnego od kredytobiorcy nie zostaną uwzględnione kwoty, roszczenie o zwrot których uległo przedawnieniu.

Tagi:
• LEX Prawo Europejskie