TSUE: dwa ważne wyroki dla stosowania ENA w Polsce

Wyroki Trybunału Sprawiedliwości UE mają istotny wpływ na wykładnię polskiego prawa. Nie inaczej jest w przypadku przepisów kodeksu postępowania karnego dotyczących stosowania europejskiego nakazu aresztowania. Zdaniem naszego eksperta warto zwrócić uwagę zwłaszcza na dwa ostatnie wyroki unijnego sądu.

Sąd odmówi wykonania ENA, gdy cela jest za ciasna 

Pierwszym wyrokiem, koło którego nie można przejść obojętnie, jest zdaniem dr. Pawła Kobesa z Uniwersytetu Warszawskiego, wyrok TS w sprawie C-128/18 (Dorobantu).

Zgodnie z wyrokiem sąd krajowy rozpatrujący wniosek o przekazanie w ramach ENA powinien dokonać wszechstronnej oceny konkretnych warunków pozbawienia wolności, w których będzie przebywała osoba objęta wnioskiem, aby zapobiec jej nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu. Trybunał uznał, że ocena ta powinna obejmować nie tylko regulacje prawne, ale również uwarunkowania faktyczne.

Według eksperta, wyrok Trybunału odnosi się wprost do art. 607p § 1 pkt 5 k.p.k., który określa jedną z bezwzględnych przesłanek odmowy wykonania ENA. Otóż sąd obowiązany jest odmówić wykonania ENA, jeżeli naruszyłoby to wolności i prawa zainteresowanego. Wskazany przepis nie określa szczegółowo zakresu tych praw. Z tego punktu widzenia orzeczenie Trybunału wskazuje, że zakres ten obejmuje m.in. warunki przebywania w izolacji penitencjarnej na terenie państwa wydającego ENA.

Czy prokurator może wydać ENA?

Kolejnym wyrokiem, na który wskazuje dr Kobes, jest bardzo świeży wyrok TS z 12 grudnia 2019 r. w sprawach C-566/19 PPU i C-625/19 PPU - C-627/19 PPU (Parquet général du Grand-Duché de Luxembourg i Openbaar Ministerie przeciwko JR i YC).

TS orzekł w nim, że ENA może zostać wydany przez organ niebędący sądem, np. prokuratora. Warunkiem jest jednak możliwość sądowej kontroli takiego nakazu i zagwarantowana prawnie oraz organizacyjnie niezależność organu w podejmowaniu decyzji, szczególnie w stosunku do władzy wykonawczej.

Wyrok ten również odnosi się do przepisów k.p.k., a konkretnie do art. 607k § 1 k.p.k. obligującego sąd do przekazania osoby ściganej europejskim nakazem aresztowania, który został wydany przez "wydający nakaz organ sądowy”. Jeżeli nakaz został wydany przez inny organ niż sąd, wówczas należy sprawdzić, czy istnieje możliwość zaskarżenia wydanego nakazu do sądu. Należy ponadto ustalić, czy organ, który wydał nakaz, podejmował decyzję jedynie w oparciu o przepisy prawa, bez jakichkolwiek nacisków ze strony władzy wykonawczej. Ustalenie ostatniej przesłanki opiera się na kryteriach formalnoprawnych, gdyż przedmiotem oceny w tym zakresie powinno być sprawdzenie tego, czy usytuowanie danego organu niebędącego sądem w systemie wymiaru sprawiedliwości nie poddaje go zależnościom i naciskom ze strony innych organów.

Gdzie w programie LEX Prawo Europejskie można przeczytać o wyrokach?

Obu wyrokom poświęcone są specjalne publikacje dostępne w programie LEX Prawo Europejskie. To omówienia, czyli krótkie opracowania zawierające streszczenie orzeczenia i mini-analizę jego znaczenia dla stosowania polskiego prawa.

Jak je znaleźć w programie? Oczywiście najprościej jest kliknąć w link (zob. niżej). Nie mniej jednak zachęcamy do odnalezienia przedmiotowego omówienia również w nieco inny sposób, a gwarantujemy, że metoda ta przyniesie korzyści w postaci możliwości zaznajomienia się z nowymi ciekawymi dokumentami.

Otóż, aby dotrzeć w programie do poszukiwanych omówień konieczne jest najpierw przełączenie się z Pulpitu domyślnego na Pulpit europejski. W tym celu należy na Ekranie powitalnym programu w prawej górnej jego części kliknąć na ikonę MÓJ PULPIT i z rozwijanego menu wybrać opcję PULPIT EUROPEJSKI.

Przedmiotowych omówień należy szukać w panelu zatytułowanym "NAJNOWSZE ORZECZNICTWO" usytuowanym w górnym rzędzie w prawym jego rogu. Panel ten zawiera krótkie omówienia do najnowszych, najbardziej istotnych, zdaniem Redakcji LEX, orzeczeń Trybunał Sprawiedliwości UE i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Warto śledzić ten swoisty kanał informacji o orzecznictwie europejskim, gdyż przeglądanie go samemu na bieżąco jest niewątpliwie w związku z jego ilościami (w samym 2018 roku było to ponad 4.600 orzeczeń) bardzo czasochłonne.

A dla "leniwych" obiecane bezpośrednie linki do omówień: 

Sąd odmówi wykonania ENA, gdy cela jest za ciasna >>  

Czy prokurator może wydać ENA? >> 

Czytaj też: Czy ścigany (nadal) ukryje się przed ENA w Norwegii i Islandii?>>

Rafał Bujalski
Product manager LEX Prawo Europejskie