Jakie zmiany w podatkach przyniesie zarząd sukcesyjny?
Już w listopadzie tego roku wejdą w życie przepisy ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Rozwiązania wynikające z ustawy spowodują wiele zmian w ramach systemu prawa, w tym także szereg modyfikacji w obrębie prawa podatkowego.
Jak jest obecnie?
W aktualnym stanie prawnym z momentem śmierci przedsiębiorcy kończy się funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Wiąże się to z licznymi problemami z zakresu prawa prywatnego i publicznego. W efekcie powoduje to znaczne trudności w możliwości kontynuowania czy też wznowienia prowadzenia działalności gospodarczej przez następców prawnych. Trudności sprawiają także rozliczenia podatkowe i brak precyzyjnych zasad związanych z określeniem sukcesji podatkowej.
Co się zmieni od 25 listopada 2018 r.?
Problem sukcesji firm rodzinnych ma rozwiązać uchwalona w dniu 05.07.2018 r. ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej, która jest częścią pakietu ułatwień dla biznesu „100 Zmian dla Firm”. Nowe regulacje są wyjściem naprzeciw potrzebom firm jednoosobowych, które stanowią przeważającą większość polskich przedsiębiorstw. Ustawa zawiera rozwiązania zapewniające ciągłość rozliczeń podatkowych firmy oraz przewiduje zwolnienie z podatku od spadków dla osób, które odziedziczą przedsiębiorstwo i będą kontynuowały jego prowadzenie. W tym celu ustawa zakłada wprowadzenie do porządku prawnego nowej instytucji pod pojęciem „przedsiębiorstwa w spadku”, które będzie zarządzane przez „zarządcę sukcesyjnego”.
Zarządca sukcesyjny
Nowe przepisy pozwolą przedsiębiorcy wpisanemu do CEIDG powołać zarządcę sukcesyjnego. Będzie on prowadził bieżące sprawy przedsiębiorstwa po śmierci właściciela, do czasu zakończenia formalności spadkowych. Powołanie zarządcy sukcesyjnego wymaga jego zgody – ma on bowiem nie tylko uprawnienia, ale także obowiązki. Zarządcę sukcesyjnego powołać będą mogły także osoby, które odziedziczą przedsiębiorstwo lub małżonek, który jest jego współwłaścicielem – jeśli sam przedsiębiorca nie powołał zarządcy za życia. Zarząd sukcesyjny może trwać, co do zasady, maksymalnie 2 lata od śmierci przedsiębiorcy. W wyjątkowych przypadkach sąd będzie mógł przedłużyć ten czas do 5 lat.
Sukcesja podatkowa
Istotną zmianą jest wprowadzenie do ustaw podatkowych pojęcia „przedsiębiorstwa w spadku” oraz przyznania mu przymiotu podatnika. Przedsiębiorstwo w spadku będzie zarządzane przez zarządcę sukcesyjnego. To jednak nie zarządca sukcesyjny, ale zarządzana przez niego masa majątkowa, jaką będzie przedsiębiorstwo w spadku, będzie posiadać przymiot podatnika. Bardzo ważną zmianą dla zachowania ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstwa, jest wprowadzenie możliwości posługiwania się przez przedsiębiorstwo w spadku numerem NIP przysługującym zmarłemu przedsiębiorcy. W praktyce oznacza to, że NIP przedsiębiorcy zostanie przeniesiony na przedsiębiorstwo w spadku i wygaśnie dopiero z momentem wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego. Ustawa przewiduje także, że na wypadek braku ustanowienia zarządcy sukcesyjnego, numer NIP wygaśnie z upływem terminu pozwalającego na jego ustanowienie.
PIT
Działalność przedsiębiorstwa w spadku jako podatnika będzie uznawana za pozarolniczą działalność gospodarczą. Będzie ona stanowić odrębne źródło przychodu, stosownie do ustawy z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Założeniem ustawodawcy jest, aby przedsiębiorstwo w spadku w okresie przejściowym kontynuowało działalność przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną. W związku z tym podatek dochodowy od działalności przedsiębiorstwa w spadku będzie ustalany na zasadach obowiązujących osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą.
VAT
Podobnie jak w przypadku PIT, ustawa przewiduje przyznanie statusu podatnika podatku VAT przedsiębiorstwie w spadku, od dnia otwarcia spadku do dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego, albo wygaśnięcia uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego.
Podatek od spadków i darowizn
Zmiana w zakresie ustawy o podatku od spadków i darowizn ma spowodować umożliwienie nabywania przedsiębiorstw bez obciążeń podatkowych także przez dalszych krewnych czy osoby niespokrewnione.
Sukcesja wciąż niedoskonała?
Ze zmian w obrębie ustaw podatkowych wynika, że w prawa i obowiązki przewidziane w przepisach prawa podatkowego, związane z prowadzoną przez zmarłego przedsiębiorcę działalnością gospodarczą, przypadną nie spadkobiercom, ale bezpośrednio przedsiębiorstwu w spadku. I tutaj powstaje pierwsza wątpliwość, na którą trudno znaleźć odpowiedź w ustawie i jej uzasadnieniu. Co stanie się bowiem z prawami i obowiązkami w zakresie prawa podatkowego po wygaśnięciu zarządu sukcesyjnego? Odpowiedzi na to, a także wiele innych praktycznych pytań odnajdą Państwo w naszych publikacjach przygotowanych przez wiodących ekspertów z zakresu sukcesji biznesu:
Zarząd sukcesyjny – przewodnik po zmianach
Zarząd sukcesyjny - wątpliwości w podatkach
Tomasz Kręski
product manager Księgowość i Podatki