Korzystanie z trwałego i widocznego urządzenia jako warunek zasiedzenia służebności gruntowej - linia orzecznicza

W orzecznictwie można odnotować uzupełniające się linie orzecznicze dotyczące rozumienia pojęcia trwałego i widocznego urządzenia jako przesłanki nabycia służebności gruntowej w drodze zasiedzenia.  

A. Mejka, w najnowszej linii orzeczniczej: Przesłanka widoczności urządzenia przy zasiedzeniu służebności, pokazuje, jak judykatura poradziła sobie ze sposobem rozumienia tego enigmatycznego określenia.

Wymogi co do widoczności urządzenia

Autorka wskazała na cztery grupy poglądów, zmierzających do lepszego zrozumienia analizowanego pojęcia:

• pojęcie trwałego i widocznego urządzenia należy rozumieć szeroko; jest to trwały wynik świadomego i pozytywnego działania człowieka;
• widoczność urządzenia ma tworzyć z niego postrzegalny, jawny znak faktycznego korzystania z gruntu, będący ostrzeżeniem dla zainteresowanego właściciela;
• urządzenie widoczne nie musi być urządzeniem naziemnym, widocznym z gruntu dla właściciela nieruchomości;
• wymóg widoczności urządzenia oznacza, że właściciel powinien mieć świadomość jego istnienia na gruncie na podstawie konkretnych okoliczności.  

Zachowanie właściciela nieruchomości jest kluczowe

Korzystanie z takiego urządzenia znajdującego się na cudzej nieruchomości stanowi dla jej właściciela wyraźne ostrzeżenie przed działaniem osób, które korzystając z takich urządzeń mogą doprowadzić do uzyskania odpowiednich służebności gruntowych. Długotrwałe tolerowanie przez właścicieli takich działań, usprawiedliwia usankcjonowanie ukształtowanego i stabilnego stanu faktycznego – przez obciążenie tej nieruchomości służebnością.

Właściciel, widząc trwałe i widoczne urządzenie wzniesione na jego gruncie powinien, racjonalnie rzecz oceniając, żądać jego usunięcia lub też, pozostając biernym, liczyć się z konsekwencją w postaci zasiedzenia.  

Kwestie sporne związane z zasiedzeniem służebności gruntowej

Sądy różnią się w swoich poglądach również w innych kwestiach związanych z tematem zasiedzenia służebności gruntowej. Wystarczy, dla przykładu, wspomnieć o następujących liniach orzeczniczych, które to pokazują:

• Początek biegu terminu zasiedzenia służebności gruntowej
• Wytoczenie powództwa o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości a bieg zasiedzenia służebności
• Wykonanie trwałego i widocznego urządzenia jako przesłanka zasiedzenia służebności gruntowej
• Zakres związania sądu wnioskiem o stwierdzenie zasiedzenia      

Wojciech Kowalski

product manager działu Legal