Zastrzeżenie numeru PESEL
W praktyce coraz częściej mamy styczność z przypadkami kradzieży tożsamości. Według ostatniego raportu Związku Banków Polskich w II kwartale 2023 r. odnotowano 2116 udaremnionych prób wyłudzeń na cudze nazwiska, co oznacza około 23 próby dziennie.
Przypadki kradzieży tożsamości to coraz poważniejszy problem, który nabrał na sile szczególnie w okresie pandemii COVID-19, kiedy to nasza aktywność przeniosła się do świata cyfrowego, nie wyłączając sfery finansów osobistych. Mają one również związek z upowszechnieniem się zawierania umów o produkty finansowe w kanałach zdalnych, z wykorzystaniem bankowości internetowej czy aplikacji mobilnych.
Podejście krajowe do problemu kradzieży tożsamości
Polski ustawodawca zdecydował się na ustawowe rozwiązanie tego problemu, a w zasadzie niektórych jego skutków, poprzez – z jednej strony – umożliwienie działań prewencyjnych ze strony konsumenta, polegających na zastrzeżeniu numeru PESEL, z drugiej – nałożenie obowiązku weryfikacji zastrzeżenia numeru PESEL przez notariuszy, dostawców publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych, banki, w tym spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, kredytodawców kredytu konsumenckiego oraz niektórych dostawców usług płatniczych. To dwutorowe rozwiązanie ma ograniczyć niektóre skutki kradzieży tożsamości, z założenia bowiem nie jest możliwe całkowite ich wyeliminowanie wyłącznie interwencją ustawową.
Weryfikacja numeru PESEL
Z dniem 1 czerwca 2024 r. na banki zostanie nałożony obowiązek weryfikacji, czy numer PESEL konsumenta został zastrzeżony w rejestrze zastrzeżeń numerów PESEL.
Podstawowym obowiązkiem banku na gruncie ustawy 7.07.2023 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości jest weryfikacja w rejestrze zastrzeżeń numerów PESEL, czy numer PESEL konsumenta jest zastrzeżony w określonych w Ustawie okolicznościach.
Obowiązkowe sprawdzenie przez bank zastrzeżenia numeru PESEL odnośnie do umów o produkty finansowe będzie się aktualizować w dwóch przypadkach:
- przed zawarciem umowy rachunku oszczędnościowego i rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego, umowy o świadczenie usługi płatniczej, o której mowa w 3 ust. 1 pkt 4 ustawy o usługach płatniczych, jeżeli przewidziano w jej treści możliwość zawarcia umowy kredytu lub pożyczki, umowy kredytu, umowy pożyczki oraz umowy leasingu,
- przed zmianą umowy kredytu, umowy pożyczki oraz umowy leasingu, w wyniku której następuje zwiększenie zadłużenia.
Obowiązek weryfikacji zastrzeżenia numeru PESEL będzie zatem dotyczył wybranych umów o produkty finansowe, w których na skutek kradzieży tożsamości może dojść do zaciągnięcia w banku zobowiązania lub wykorzystania założonego na dane konsumenta rachunku w celu prania pieniędzy i finansowania terroryzmu.
W komentarzu praktycznym "Rola podmiotów rynku finansowego w ograniczaniu niektórych skutków kradzieży tożsamości" Marta Dzieciuch opisuje nałożone na banki obowiązki, które mają służyć ograniczaniu niektórych skutków kradzieży tożsamości. Omowione zostały również wybrane reguły rządzące funkcjonowaniem rejestru zastrzeżeń numerów PESEL, bez którego realizacja przewidzianych obowiązków nie byłaby możliwa.
Monika Kozłowska
Product Manager
LEX Banki