Zażalenie na postanowienie sądu pierwszej instancji do innego składu tego sądu - zażalenie na orzeczenia związane z kosztami sądowymi

Zgodnie z ogólną regułą, warunkiem dopuszczalności środka zaskarżenia jest pokrzywdzenie orzeczeniem (tzw. gravamen). W wypadku zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji do innego składu tego sądu, w tym zażalenia na orzeczenia związane z kosztami sądowymi, należy zweryfikować czy zachodzą przesłanki dopuszczające wniesienie przedmiotowego środka zaskarżenia. Należy do nich m.in. to czy zaskarżenie danego orzeczenia jest w ogóle dopuszczalne oraz czy podmiot wnoszący zażalenie jest do tego uprawniony.

R.M. Bełczącki, w procedurze Badanie dopuszczalności zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji do innego składu tego sądu - zażalenia na orzeczenia związane z kosztami sądowymi, kosztami nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu lub kosztami procesu przyznanymi w nakazie zapłaty, bliżej przyjrzał się m.in. dopuszczalności zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji do innego składu tego sądu na orzeczenia związane z kosztami sądowymi. Istotne zmiany miały miejsce 1 lipca 2023 r., zatem warto bliżej przyjrzeć się temu zagadnieniu.

Kto dokonuje kontroli dopuszczalności wniesienia zażalenia?

Autor procedury wskazuje, że kontroli dopuszczalności zażalenia dokonuje sąd, który wydał zaskarżone postanowienie i w skład którego może wchodzić sędzia, który brał udział w wydaniu postanowienia zaskarżonego zażaleniem.

Niemniej w myśl art. 373 § 2 w zw. z art. 397 § 3 i art. 3941a § 2 k.p.c. czynności przewodniczącego związane z nadaniem biegu zażaleniu mogą zostać powierzone referendarzowi sądowemu.

Natomiast na podstawie art. 397 § 11 w zw. z art. 3941a § 2 k.p.c. sąd pierwszej instancji w innym składzie, właściwy do rozpoznania zażalenia, odrzuca je jednak, jeżeli podlegało ono odrzuceniu przez sąd pierwszej instancji, który wydał zaskarżone postanowienie.

Poprzednio, od 7 listopada 2019 r. do 30 czerwca 2023 r., uprawniony do dokonywania kontroli dopuszczalności zażalenia z reguły był wyłącznie sąd właściwy do jego rozpoznania, także w przypadku zażalenia wniesionego na podstawie art. 3941a § 1 k.p.c. (z dniem 7 listopada 2019 r. uchylony został bowiem art. 370 k.p.c., znajdujący zastosowanie względem zażalenia w zw. z art. 397 § 2 zd. 1 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym przed tym dniem, pozwalający sądowi pierwszej instancji odrzucić niedopuszczalne zażalenie). Wejście w życie z dniem 1 lipca 2023 r. art. 3941a § 11 k.p.c. sprawiło jednak, że uprawniony i zobowiązany do dokonywania kontroli dopuszczalności zażalenia wniesionego na podstawie art. 3941a § 1 k.p.c. stał się sąd pierwszej instancji, który wydał zaskarżone postanowienie.

Na które orzeczenia związane z kosztami sądowymi przysługuje skarga a nie zażalenie?

Niektóre orzeczenia związane z kosztami sądowymi mogą być wydane także przez referendarza sądowego i wówczas podlegają zaskarżeniu skargą, a nie zażaleniem. Dotyczy to:

• postanowienia odmawiającego zwolnienia od kosztów sądowych (art. 118 u.k.s.c.);
• postanowienia cofającego uprzednio udzielone zwolnienie od kosztów sądowych (art. 118 u.k.s.c.);
• postanowienia ustalającego należności świadków, biegłych, tłumaczy i stron (art. 93 u.k.s.c.);
• postanowienia ustalającego należności mediatora w części niewypłaconej przez strony (art. 93a u.k.s.c.).

Kiedy zażalenie na orzeczenie o kosztach sądowych przysługuje, a kiedy nie?

Zażalenie na postanowienie odmawiające zwolnienia od kosztów sądowych przysługuje na podstawie art. 3941a § 1 pkt 1 k.p.c.

Zażalenie nie przysługuje natomiast na postanowienie zwalniające od kosztów sądowych.

Ponadto zażalenie nie przysługuje:

• ani na pozostawienie bez rozpoznania niedopuszczalnego ponownego wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, opartego na tych samych okolicznościach, co wniosek poprzednio rozpoznany (art. 107 ust. 2 u.k.s.c.),
• ani na pozostawienie bez rozpoznania niedopuszczalnego ponownego wniosku o zwolnienie od tych samych kosztów sądowych, wniesionego po prawomocnym zwrocie poprzedniego wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, zgłoszonego przed upływem terminu do opłacenia pisma (art. 105a w zw. z art. 107 ust. 2 u.k.s.c.).

Na postanowienie w przedmiocie odmowy zwolnienia od kosztów sądowych wydane przez asesora sądowego, który nie pełni obowiązków sędziego, przysługuje zażalenie, a nie skarga.

Więcej informacji na temat zagadnień związanych z zażaleniem do innego składu sądu pierwszej instancji znajdziesz we wspomnianej procedurze:  Badanie dopuszczalności zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji do innego składu tego sądu - zażalenia na orzeczenia związane z kosztami sądowymi, kosztami nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu lub kosztami procesu przyznanymi w nakazie zapłaty.

Jeśli chcesz wiedzieć więcej na temat samych procedur, zobacz krótki film opisujący tę kategorię dokumentów.

Tagi:
• LEX Kancelaria Prawna