Tarcza 4.0 wprowadziła liczne zmiany w procedurze karnej
Tarcza 4.0 wprowadziła liczne zmiany w regulacjach prawnokarnych. Zmiany dotyczą kodeksu karnego, kodeksu postępowania karnego czy kodeksu karnego wykonawczego. Wywołują one liczne wątpliwości i kontrowersje w doktrynie. Przez niektórych prawników są nawet uznawane za niezgodne z Konstytucją. Warto więc wiedzieć co się zmieniło.
W związku z regulacjami wynikającymi z tarczy 4.0 nowelizacji uległy m.in. przepisy dotyczące kary łącznej oraz regulacje dotyczące ogłaszania i doręczania postanowień i zarządzeń. Wprowadzono także zmiany w przepisach dotyczących dopuszczalnego terminu zatrzymania i orzeczenia tymczasowego aresztowania. Na wzór uchwalonych w tarczy 3.0 i obowiązujących od 16 maja tzw. „e-rozpraw” w sprawach cywilnych, tarcza 4.0 przewiduje wprowadzenie analogicznych rozwiązań także w procedurze karnej. Te ostatnie rozwiązania budzą istotne wątpliwości z perspektywy prawa do obrony. Szczegółowo wszystkie zmiany analizuje dr Joanna Mierzwińska-Lorencka w komentarzu praktycznym dostępnym w LEX - Tarcza 4.0 – zmiany w procedurze karnej.
Udział w posiedzeniu na odległość
W dodanym art. 96a k.p.k. określono, że przepisy dotyczące trybu przeprowadzania rozprawy przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających udział w tych czynnościach na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku, a także przepisy dotyczące czynności procesowych, przewidzianych w postępowaniu przyspieszonym w sytuacji prowadzenia czynności sądowych przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających udział w tych czynnościach na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku, stosuje się odpowiednio do posiedzeń. Innymi słowy, jak dodaje Autorka komentarza, w związku z wprowadzonymi tarczą antykryzysową 4.0 zmianami w zakresie zasad prowadzenia czynności sądowych na odległość, dopuszczalne jest przeprowadzanie rozprawy lub posiedzenia sądu przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających udział w tych czynnościach na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku. Szczegółowa analiza w zakresie wprowadzenia możliwości prowadzenia tzw. zdalnej rozprawy w sprawach karnych znajduje się w komentarzu praktycznym E-rozprawa w sprawach karnych w związku z regulacjami z tarczy 4.0.
Ogłoszenie i doręczenie
Zmiana w treści art. 100 k.p.k. poprzez dodanie § 10 koresponduje bezpośrednio ze zmianami dotyczącymi trybu przeprowadzania posiedzenia sądu w sprawie zastosowania tymczasowego aresztowania, które zgodnie z nowymi przepisami może odbywać się za pomocą urządzeń technicznych, umożliwiających udział w posiedzeniu na odległość, z jednoczesnym przekazem obrazu i dźwięku. Dodany § 10 stanowi, że podmiot lub stronę, która bierze udział w posiedzeniu w powyższy sposób uznaje się, za „obecną przy ogłoszeniu postanowienia”.
Czas trwania zatrzymania
Znowelizowany art. 248 § 2 k.p.k. określa czas, w którym organ sądowy musi podjąć decyzję o tymczasowym aresztowaniu. Stosownie do jego treści zatrzymanego należy zwolnić, jeżeli w ciągu 24 godzin od przekazania go do dyspozycji sądu nie doręczono mu postanowienia o zastosowaniu wobec niego tymczasowego aresztowania. Wskazany w tym przepisie 24-godzinny termin jest skierowany do sądu i nie ulega wydłużeniu chociażby przekazanie zatrzymanego z wnioskiem o tymczasowe aresztowanie nastąpiło tuż po upływie 24 czy 36 godzin od zatrzymania. Nie ma także możliwości wydłużenia terminu 48 godzin zatrzymania, kosztem skrócenia 24 godzin w celu podjęcia przez organ sądowy decyzji o tymczasowym aresztowaniu. Obecnie, w związku z modyfikacją trybu posiedzenia w przedmiocie tymczasowego aresztowania rozszerzono w § 2 przesłankę zwolnienia zatrzymanego o sytuację, w której upłynęły 24 godziny od chwili przekazania zatrzymanego do dyspozycji sądu bez ogłoszenia mu postanowienia o zastosowaniu wobec niego tymczasowego aresztowania na posiedzeniu przeprowadzonym w trybie art. 250 § 3b k.p.k, podkreśla Autorka we wspomnianym komentarzu.
Zmiany w zakresie orzekania kary łącznej
Tarcza 4.0 wprowadziła także liczne zmiany w zakresie orzekania kary łącznej. Jak zauważa dr Joanna Mierzwińska Lorencja ustawodawca na skutek wprowadzonych zmian do kodeksu karnego przywraca zasady łączenia kar obowiązujące do 30 czerwca 2015 r., a zmienione nowelą z 20 lutego 2015 r. Propozycja jest podyktowana chęcią zmniejszenia liczby rozpraw prowadzonych przez sądy oraz konwojów, a tym samym zmniejszenie ryzyka rozprzestrzeniania epidemii oraz szybsze wyjście z zaległości w sądach. Projektodawca nie wykazał jednak potrzeby zmiany, w szczególności jej konsekwencji - ogólnego zwiększenia represyjności prawa karnego poprzez znaczne ograniczenie możliwości wymierzania kar wolnościowych w miejsce pozbawienia wolności. Rozwiązanie to narusza zasady prawidłowej legislacji oraz ultima ratio prawa karnego. Szerzej na ten temat wypowiedział się także mecenas Michał Zacharski podczasz szkolenia online, którego nagranie znajduje się już w LEX - Tarcza 4.0 - zmiany w procedurze karnej i regulacjach prawnokarnych.
Product manager LEX Kancelaria Prawna