Funkcjonowanie sądów i wymiaru sprawiedliwości w obliczu koronawirusa
Wprowadzenie na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego, a następnie stanu epidemii w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2 wywarło olbrzymi wpływ na funkcjonowanie wielu różnych instytucji i branż zawodowych. Konkretne ograniczenia dotknęły także sędziów, referendarzy sądowych i innych pracowników wymiaru sprawiedliwości. Niestety ograniczenia te przełożyły się na możliwość realizacji przez obywateli konstytucyjnego prawa do sądu.
Funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości a specustawa koronawirusowa
W ustawie z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych unormowano tylko najważniejsze kwestie związane z podejmowaniem działań minimalizujących zagrożenie dla zdrowia publicznego. Prawodawca w żaden sposób nie odniósł się do zagadnienia toczących się postępowań sądowych, przygotowawczych ani innych. Nie dokonał też jakichkolwiek zmian w zakresie obowiązujących regulacji traktujących o terminach czy doręczeniach sądowych. Zmiany w regulacjach tych obszarów planowane są dopiero w nowelizacji specustawy koronawirusowej - tzw. tarczy antykryzysowej.
Funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości w praktyce
Jak pisze sędzia Maciej Rzewuski, w komentarzu praktycznym dostępnym w LEX - Funkcjonowanie sądów i wymiaru sprawiedliwości w obliczu koronawirusa w związku z koniecznością zapobieżenia rozprzestrzenianiu się wirusa SARS-CoV-2 w sądach podejmowane są konkretne działania organizacyjne. Prezesi i dyrektorzy poszczególnych sądów zarządzają: wstrzymanie wysyłki wszelkich pism sądowych, z którymi związane są środki odwoławcze i inne terminy procesowe (z wyjątkiem spraw pilnych), wstrzymanie wyznaczania rozpraw i innych posiedzeń sądowych (poza sprawami pilnymi), wstrzymanie przekazywania akt spraw wraz ze środkami odwoławczymi sądowi odwoławczemu (poza sprawami pilnymi). Dodatkowo władze sądów powszechnych i szczególnych zalecają kolejno: pracę zdalną, dyżury pracownicze, obowiązek pozostawania w gotowości do pracy, a coraz częściej postulują kierowanie pracowników sądów, w tym również sędziów na zaległe urlopy wypoczynkowe zgodnie z przepisami Kodeksu pracy.
Koronowirus jako siła wyższa
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020 r. wprowadzono na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stan zagrożenia epidemicznego 10 . Stan ten obowiązywał od 14 marca 2020 r., a odwołany został kolejnym rozporządzeniem Ministra Zdrowia – z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2. Sędzia Maciej Rzewuski, w komentarzu praktycznym w LEX - Funkcjonowanie sądów i wymiaru sprawiedliwości w obliczu koronawirusa, stwierdził, że:
"...z chwilą wprowadzenia stanu epidemii w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2 zaistniał stan siły wyższej w rozumieniu przepisów art. 121 k.c. i art. 173 k.p.c. Wszystkie cywilne postępowania sądowe zostały zawieszone z mocy prawa z dniem 20 marca 2020 r. Z tożsamą datą zawieszony został bieg terminów przedawnienia wszelkich roszczeń o charakterze majątkowym, a per analogiam także bieg terminów zawitych. Brak akceptacji rzeczonego poglądu rodzi niebezpieczeństwo faktycznego pozbawienia obywateli możności skutecznego dochodzenia roszczeń, a w konsekwencji pozbawienia ich lub przynajmniej dotkliwego ograniczenia konstytucyjnego prawa do sądu."
