W obliczu koronawirusa sądy rozpoznają sprawy pilne, czyli jakie?

W związku z epidemią koronawirusa "normalne" funkcjonowanie sądów jest niemożliwe. Większość rozpraw została odwołana. Sądy rozpoznają tylko tzw. sprawy pilne. Ich definicję wprowadziła tzw. tarcza antykryzysowa.

Sprawy pilne czyli jakie?

Tzw. tarcza antykryzysowa wprowadza katalog spraw pilnych. Sprawy te podlegają rozpoznaniu przez sądy w okresie, kiedy podejmowane są czynności związane z przeciwdziałaniem COVID-19, ale nie dłużej niż przez 180 dni od dnia wejścia w życie ustawy o COVID-19 tj. od 8 marca 2020 roku. Zgodnie z art. 14 ust. 4 znowelizowanej specustawy koronawirusowej do katalogu spraw pilnych należą sprawy:

1. w przedmiocie wniosków o zastosowanie, przedłużenie, zmianę i uchylenie tymczasowego aresztowania; 
2. w których jest stosowane zatrzymanie;
3. w których orzeczono środek zabezpieczający;
4. przesłuchania świadka w postępowaniu przygotowawczym przez sąd;
5. w przedmiocie europejskiego nakazu aresztowania;
6. w przedmiocie zarządzenia przerwy w wykonaniu kary w systemie dozoru elektronicznego;
7. o zastosowanie i przedłużenie środka detencyjnego w postaci umieszczenia cudzoziemca w strzeżonym ośrodku, o zastosowanie lub przedłużenie wobec niego aresztu dla cudzoziemców;
8. w których wykonywana jest kara pozbawienia wolności albo inna kara lub środek przymusu skutkujący pozbawieniem wolności, jeżeli rozstrzygnięcie sądu dotyczy zwolnienia osoby pozbawionej wolności z zakładu karnego lub aresztu śledczego albo jest niezbędne do wykonania takiej kary lub środka przymusu w tym zakładzie lub areszcie;
9. o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką;
10. o których mowa w ustawie z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego;
11. dotyczące umieszczenia lub przedłużenia pobytu nieletniego w schronisku dla nieletnich;
12. dotyczące umieszczenia małoletniego cudzoziemca w placówce opiekuńczo-wychowawczej;
13. z zakresu postępowania wykonawczego w sprawach, o których mowa w pkt 8-12;
14. wniosków o ustanowienie kuratora w celu reprezentowania interesów małoletnich w postępowaniu przed sądem lub innym organem w sprawach pilnych;
15. o których mowa w ustawie z dnia 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób;
16. przesłuchania przez sąd osoby w trybie zabezpieczenia dowodu lub co do której zachodzi obawa, że nie będzie można jej przesłuchać na rozprawie.
    
    

Bieg terminów w sprawach pilnych

W sprawach pilnych bieg terminów przewidzianych przepisami prawa administracyjnego wskazanych w art. 15zzr ust. 1 ustawy o COVID-19 pomimo obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 nie ulega zawieszeniu ani nie wstrzymuje się jego rozpoczęcia. Podobnie – rozpoczynają swój bieg i nie ulegają zawieszeniu terminy procesowe i sądowe w postępowaniach sądowych, w tym sądowoadministracyjnych, toczące się w sprawach pilnych.

Jak pisze sędzia Anna Mejka w dostępnym w LEX komentarzu praktycznym - Definicja i rozpatrywanie przez sądy spraw pilnych w dobie koronawirusa i regulacji z tzw. tarczy antykryzysowej: "Warto w tym miejscu zauważyć, że w przepisie art. 15zzr ust. 1 in principio ustawy o COVID-19 mowa jedynie o terminach przewidzianych przepisami prawa administracyjnego. W dalszych punktach tej jednostki redakcyjnej wymienia się tymczasem instytucje obecne także w prawie cywilnym (np. przedawnienie, terminy, których niezachowanie powoduje wygaśnięcie lub zmianę praw rzeczowych oraz roszczeń i wierzytelności, popadnięcie w opóźnienie). Wobec treści art. 15zzr ust. 1 in principio należy stwierdzić, że terminy przewidziane przepisami prawa cywilnego pozostają w biegu niezależnie od tego, czy dana sprawa jest sprawą pilną wskazaną w art. 14a ust. 4 i 5 ustawy o COVID-19."

Katarzyna Irytowska
product manager LEX Kancelaria Prawna